En áls je al advies wilt, van wie wil je dat dan? Ik sprak een oude vriend, huisarts in ruste, die mij vertelde dat zo’n 35 jaar geleden de meeste patiënten gewoon aan hem kwamen vragen wat ze aan hun kwaal moesten doen. En wat ze hadden. Ze luisterden en volgden zijn advies op. Ik herkende dat wel. Ik was in die tijd vestigingsmanager bij een bank. Ook ik kreeg klanten die stomweg kwamen vragen wat wijsheid was in hun situatie. Ze luisterden en volgden m’n advies op.
Zo’n 20 jaar geleden had ik een buurvrouw, gewoon gemiddeld ontwikkeld, die naar aanleiding van een referendum over Europa zei “ik snap het natuurlijk wel…..”. Ik was verbijsterd door deze onbewust onbekwame reactie. Zij was een voorbeeld van wat er in redelijk korte tijd (15 jaar?) was veranderd. ‘Denken iets zelf te begrijpen wat voor de meeste deskundigen al zeer moeilijk is’.
Zowel mijn vriend de huisarts als ik kwamen weer wat later patiënten en klanten tegen die kwamen vertellen in plaats van vragen. Een voorzichtige vraag van onze kant werd al vaak met de nodige scepsis begroet.
Inmiddels schijnen er vele studenten te zijn (en niet alleen zij helaas) die menen dat ze alles zelf kunnen. Of moeten kunnen. Google is inmiddels een toverwoord. Zelf kennis vergaren, zonder deze aan anderen te toetsen, en dat voor waar aan te nemen.
Zijn we dan zoveel wijzer en zelfstandiger geworden in amper 40 jaar? Volgens mij is het tegenovergestelde eerder waar. En dat zit ‘m vooral in het volgende: Doordat je niet meer luistert naar anderen, kunnen die anderen jou ook niet vragen of je het echt begrepen hebt. En doordat je dat steeds verder ontwent ga je het als vanzelf zien als vervelende controle vragen. Die wil je niet, deels uit angst om als dom over te komen. Bovendien: je hebt toch ook de gelegenheid om zelf dingen snel en simpel op te zoeken? Zonder vervelende vragen?
Er is inmiddels een heel aantal partijen van wie je zéker geen advies wilt. Dat is vaak iets zeer onbewusts en dat maakt het nog enger. Ik snap dat je kritisch bent over reclame uitingen en sceptisch bent over uitspraken van politici. Heel goed zelfs. Toch is het verstandig om wel even te luisteren. Ik snap dat je kritisch bent over sommige wetenschappers en over sommige ‘deskundigen’, maar toch, luisteren kan geen kwaad. Luisteren naar mensen uit een ander sociaal milieu, mensen die een (ander) geloof aanhangen, mensen met een andere huidskleur is dan waarschijnlijk helemaal een stap te ver. En denk er om, dat doe je vaak onbewust.
Ook jij bent onzeker, ook jij wilt liever bevestiging dan commentaar.
Maar waar is heden ten dage het goede gesprek gebleven? Het gesprek met anders denkenden? Met mensen die van vele zaken meer weten dan jij? (en dat zijn er veel hoor). Ben je wel in staat om te luisteren en om jouw kennis (of is het mening?) te toetsen aan mensen die meer weten dan jij?
Steeds vaker vraag ik, ook en vooral aan jonge mensen, hoe iets is. Wat ze doen. Waarom dat goed is. Waarom het zo is. Waarom het zo werkt. En iedere keer blijkt diegene die ik een vraag stel blij verrast dát ik hem of haar iets vraag. Dat ik iets vraag. Dat we tot een gesprek komen….. Een gesprek!
Misschien wel het meest grappige: Nadat ik eenmaal zo’n gesprek met iemand gehad heb, is de kans groot dat hij, zij of ik nog eens bij de ander terugkomt. Met een vraag om advies……..
Zou het zo kunnen zijn dat je wel degelijk advies wilt, maar dat er eerst een grote mate van vertrouwen moet zijn? Vertrouwen wat er tegenwoordig niet zomaar meer is? (terecht of niet). En misschien nog wel belangrijker: Er zelfvertrouwen moet zijn om vragen te stellen?
Rob Franse, 21 november 2017
Advies (ongevraagd maar toch): kijk je stuk nog even na op schrijffouten. Zoals hoofdletters waar kleine letters horen te staan.
Je voorbeelden van een huisarts en een bankdirecteur (zo heette dat toch, vroegah?) geven ook aan dat autoriteit niet meer zo vanzelfsprekend. Ik bedoel nu autoriteit die vertrouwen schraagt.