Voor me ligt de NRC van vandaag, 31 augustus 2015. En ik ben er blij van geworden! Hoe vaak komt het voor dat je blij wordt van de krant? Of van berichten uit de krant? Maar vandaag lees ik iets waar ik al sinds het voorjaar van 2010 op heb gewacht: “Wel 5 openingstoespraken van het academisch jaar gingen over ontplooiing van de student: Bildung“.
Bildung werd door de filosoof Kant omschreven als “opvoeding tot persoonlijkheid in praktische en morele zin” en door de geestelijk vader van de moderne universiteiten, von Humboldt, als “vorming van gezindheid of karakter die bij niemand mag ontbreken” om te vervolgen “door bildung wordt een mens verlicht en verwerft hij zich vrijheid om van het ene tot het andere over te gaan”.
En precies die bildung hebben we de laatste 5 jaar bijna overal heel erg gemist, wat heeft geleid tot wat sommigen “kil rendementsdenken” noemen.
Prachtig dat de universiteiten hier nu de aandacht op vestigen. Daar hoort het ook te beginnen. Laten we hopen dat ze een voorbeeld zullen zijn voor alles en iedereen, te beginnen met de politiek en alle leidinggevenden.
En omdat toeval niet bestaat: De volgende 2 pagina’s in de NRC zijn geheel besteed aan Oliver Sacks. Hierbij zijn tekst van 19 februari 2015, toen hij wist dat hij stervende was:
“Ik kan niet doen alsof ik geen angst heb. Maar mijn belangrijkste gevoel is dankbaarheid. Ik heb bemind, ik ben bemind. Ik heb veel gekregen, ik heb ook iets teruggegeven. Ik heb gelezen en gereisd, nagedacht en geschreven. Ik heb omgang gehad met de wereld, de bijzondere omgang tussen schrijvers en lezers. Boven alles ben ik een bewust wezen geweest, een denkend dier op deze prachtige planeet en alleen dat al is een enorm privilege en avontuur geweest”.
Met dank aan de NRC en hun redacteur Maarten Huygen, met dank aan de universiteiten en met dank aan Oliver Sacks.
Rob Franse, 31 augustus 2015
O en lees het boek “Adel van de geest” van Rob Riemen