De echte reden voor ons gevoel van onbehagen én de oplossing daarvoor

De mens zit in feite heel simpel in elkaar: We willen zo veel mogelijk genot en geluk beleven. Vooral nu, maar ook straks. Daarbij begrijpen we dat niet alles (meteen) mogelijk is.

Daarnaast hebben we ook “driften”. Die weten we meestal aardig onder controle te houden.

Tenslotte zijn we ook een sociaal wezen. We zijn graag een erkend deel van “onze” groep (gezin, familie, vrienden, stam, dorp, land…….).

Doordat we ons samen (!) ontwikkeld hebben, lerend van onze geschiedenis, hebben we een maatschappij opgebouwd. Een beschaafde (…….) maatschappij.

Daarbij ontleent onze maatschappij zijn waarden en normen aan de Verlichting. “We denken dus we zijn”. We accepteren, bínnen onze normen, verschillen. Die normen en die beperkte verschillen houden we in evenwicht via een sociaal liberale democratie en we voorzien in voldoende bestaansmiddelen via een kapitalistisch systeem.

In dit geheel zit altijd dynamiek, waarbij dynamiek niet altijd iets geleidelijks is, maar vaak met horten en stoten gaat. Tijdens die horten en stoten wil het nog wel eens “mis” gaan. Dan moeten we op zoek naar een nieuw evenwicht.

Wat er momenteel aan de hand is, en daar komt ons onbehagen vandaan, is dat het evenwicht verstoord is. Velen van ons komen dus niet meer optimaal toe aan “zo veel mogelijk geluk beleven” én zijn daarnaast bang dat het er ook niet beter op zal worden.

In een eenvoudige wereld  zou je dan om tafel gaan zitten en samen op zoek gaan naar oplossingen. De kans is groot dat je er nog uitkomt ook. Maar wanneer de wereld heel complex en heel groot is dan wordt het verdraaide moeilijk. Je krijgt ook steeds meer het idee zelf “machteloos” te zijn. Dat machteloze, het ervaren dat het genot minder is geworden én de zorg dat zich dit niet zal herstellen doet ons begrip dat niet alles (meteen) mogelijk is teniet én wakkert onze driften aan. Driften die we dus steeds minder onder controle weten te houden.

Precies daar bevinden veel mensen zich nu: Niet meer kunnen of willen begrijpen en dus doorslaan naar de drift “boosheid”. Vervolgens zijn er altijd wel mensen en platforms die deze boosheid weten te bundelen. En die gebundelde boosheid frustreert vervolgens weer het op zich goede democratische systeem.

(Ja ja, ik heb Bas Heijne en wat Freud gelezen……)

Hoe je dit oplost? Door te zorgen dat mensen weer geluk en genot “beleven” en het vertrouwen terugkrijgen dat dit geluk en genot ook straks beleefd kan worden. Het toverwoord is dus “beleving”. En dat gaat over nu én straks; in combinatie. En over de mogelijkheid daar zélf invloed op uit te kunnen oefenen. Zoals je zelf ook de keuze maakt om bepaalde aanschaffen “even uit te stellen”. Of eerst te gaan studeren om daarná een goede baan te kunnen bemachtigen.

 

Beleving kun je veranderen (!) door mensen goed en begrijpelijk op te leiden en te informeren. En op te voeden natuurlijk.  Dat scheelt al heel veel. Dat zou dus mijn eerste punt zijn: Opleiden en informeren –ook en vooral op het gebied van onze Verlichtingsidealen-, waarbij we al heel lang weten dat kennisoverdracht slechts dan werkt wanneer je mensen er bij betrekt! Puur zenden is zinloos.

Dan nog pas je de aard, de natuur van de mens, natuurlijk niet aan. Maar je leert wel anders om te gaan met je aard en met je natuur. Opleiding en opvoeding zet je dus vooral in om mensen zich te laten ontwikkelen, meer dan om kennis te vergaren. Bildung!

En zo lang we dat niet voor elkaar hebben zou ik iedereen toe willen roepen: Zet die rose bril van verwachting op gedragsgebied af! Een bankier zonder wettelijke regels zal zich net zo beroerd gaan gedragen als een kansarme jongere in een verkeerde omgeving. Stel duidelijke regels en grenzen (niet meer, maar duidelijker).

Ik denk zomaar dat wanneer je de beleving verandert door anders en beter op te voeden en op te leiden én regels duidelijker en “harder” maakt de basis gelegd is. En vanaf daar verder!

 

Rob Franse, 24 september 2016

Hoe 6 dagen in Brugge en Gent mij zeer inspireerden

Nu denk je natuurlijk dat ik ga vertellen over bourgondisch eten en drinken. Nou, daar heb je ten dele gelijk in. Maar het was veel meer dan dat. Het begon al in Brugge waar we opgingen in de stad en haar bewoners (wat nog een kunst is gezien de ruim 25.000 toeristen per dag). Gent echter was in meerdere opzichten een overtreffende stap. Wat een geweldige historie, wat een mooi samengaan tussen het heden en de afgelopen 800 jaar, wat een leuke mensen, wat een mooie gesprekken en wat zijn we heerlijk ondergedompeld in het rijke Vlaamse leven.

Op de terugweg in de trein hadden we mooi de tijd om te evalueren. “Wat was ons nou echt bijgebleven”. Welbeschouwd is dat niet goed te omschrijven. Zelfs niet in het bloemrijke Vlaams. Het heeft iets te maken met de manier van leven die velen van ons boven de Moerdijk toch een beetje vreemd is. Opvallend was bijvoorbeeld dat terrassen ook, en flink, bevolkt waren door mensen van onze leeftijd en ouder. Soms met kinderen. En meestal beter gekleed dan wij bovenmoerdijkers. Ze gaan meer “uit”. Kleden zich er voor. Hebben er zin in. Beleven de dag en de stad samen. Dagelijks hadden we wel 3 mooie gesprekken met volstrekte onbekenden. Steeds weer afwisselend inspirerend of stomweg gezellig. Het straalt van de mensen af.

Wanneer je in Gent aan de Graslei bent en je realiseert dat dit, nog meer dan Brugge en Antwerpen, ruim 300 jaar hét centrum van de wereld was, het centrum van de laken handel (de basis van hun rijkdom), al lang geleden bewoond door 65.000 inwoners…….., de start van de gegoede burgerij, de eerste echte strijd tussen machthebbers (graven, hertogen) en burgers en de stad nog steeds glorieus bestaat dan wekt dat respect. In ieder geval bij ons. Oké, het machtscentrum van de wereld is sinds 1585, de val van Antwerpen, verschoven naar Amsterdam (onze Gouden eeuw) en vervolgens via Londen naar New York, maar ze zijn er nog steeds!

Niet alleen met hun prachtige binnenstad, maar ook met een bijzondere tentoonstelling over “Voor God en Geld” en hun geweldige “Design museum”. Het verleden ontmoet het heden én de toekomst. En de mensen die wij spraken, veelal Gentenaren, waren trots, vriendelijk en open.

Wij hadden daar het gevoel dat tenminste een deel van de bevolking in staat was om dagelijks te leven en te genieten van het heden, met de waarde en de lessen van hun zichtbare geschiedenis indachtig en de blik op de toekomst die nooit zeker is……Maar misschien is dat wel wat ik wilde zien en horen……

Hoe je het ook wendt of keert, Brugge en Gent zijn fantastisch. Fantastisch vanwege hun heden en vanwege hun historie die hen leert hoe onzeker de toekomst is. Een rijk verleden waar Nederland en met name Amsterdam na 1585 de vruchten van plukte doordat de vluchtende welgestelden en intellectuelen aldaar meer vrijheid hadden dan in het door de Spanjool bezette Vlaanderen. Vrijheid.

Wat zou er eigenlijk met Vlaanderen gebeurd zijn wanneer ze de Spanjool hadden weten terug te dringen? Zouden ze dan nog steeds het centrum van de wereld zijn? Zou Amsterdam dan wel zo machtig geworden zijn? En daarmee heel Nederland? Ligt de sleutel dan bij vrijheid? In de ruimste zin van het woord?

In sommige gesprekken lieten Vlamingen blijken in hun gedrag vrij te zijn. In het genieten van het leven. Bijvoorbeeld via hun prachtige en vriendelijke manier van samen eten, drinken en praten. Met trots, niet alleen op hun nog zichtbare verleden, maar ook op wat ze nu laten zien, bijvoorbeeld op het gebied van fashion. Daaronder hoor je echter ook iets van weemoed. Weemoed vanwege een verloren kans en overheersing door “anderen”.

Tsja, zo evaluerend, de treinreis is al lang voorbij, onthoud ik vooral 2 dingen: Het nu volop genieten van het Bourgondische leven én het belang van vrijheid. Daarmee ben ik mijn Nederlandse voorouders dus zeer dankbaar voor alle vrijheidsstrijd die ze hebben gestreden, denk ik wel eens dat ze ook iets hadden kunnen leren van de bourgondische Vlaming, en voel ik me schatplichtig om onze vrijheid voor altijd in stand te houden.

Vrijheid gecombineerd met een goed maal, lekkere drank en gezellige mensen………….

 

Rob Franse, 14 september 2016