De natuur slaat terug! Is dit de laatste wedstrijd?

Of als je het mooier vindt klinken: Nature strikes back! The final game?

Jarenlang was de ‘maatschappelijke wereld’ aan de winnende hand. Tot de ‘natuurlijke wereld’ terug begon te vechten. En hoe! In het begin hadden we het nauwelijks in de gaten. Het waren ‘incidenten’. We ‘konden het aan’……….. Maar we begrepen de boodschap van de natuurlijke wereld niet echt. Tot nú, misschien ……. En wel nu doordat de natuurlijke wereld de maatschappelijke wereld eindelijk precies daar weet te raken waar dat het meest pijn doet, namelijk op onze hedonistische en consumptieve geneugten. Auw! (iets anders begrijpen we sowieso niet)

En nu niet zielig huilie huilie doen asjeblieft. We hadden al Aids, Ebola, Legionella, Sars, Mers, sprinkhanen, bosbranden, droogte, smeltende ijskappen, overbevolking, migratiestromen, overstromingen en een volk dat stemde op Trump. Kom op. Hoeveel signalen wil je hebben.

Helaas zag de natuurlijke wereld dat zelfs dit niet voldoende hielp. Om nog een heel stevige laatste waarschuwing te geven werd Corona op ons losgelaten. Deze keer wel wereldwijd, maar nog steeds ingehouden. Het raakt namelijk vooral de zwakkeren in de samenleving. Zo kunnen de Alfa mannetjes en vrouwtjes nog één keer goed nadenken op welke manier ze Alfa leider willen of zouden moeten zijn (ja Boris, denk daar maar eens over na…. misschien ben jij helemaal geen alfa…..).

Corona is zelfs zo goed en/of vriendelijk dat het niet in één keer voor iedereen dodelijk is (hoe in en in triest voor de getroffenen die hier niets aan konden doen dan ook; wat dat betreft is onze maatschappelijke wereld echt heel oneerlijk).

Laten we gaan naar diegenen die het wel begrepen: Socrates, Plato, Aristoteles, Lao Zi, Confucius en Zarathustra. Zo’n 2500 jaar geleden. Echt grote denkers zonder het over economische groei of over goddelijkheid te hebben. Mensen die begrepen dat er iets groters was (de natuurlijke wereld?) dan zij zelf en het aandurfden om daar echt over na te denken en dat te delen. Wijsheid in combinatie met gerede twijfel. Helaas, hoe beroemd zij ook nog heden ten dage zijn, hun beroemdheid legt het bij de meesten van ons af tegen de duidelijkheid (…) van achtereenvolgens Romeinen, Christendom, Islam, Verlichting en Industriële Revolutie. Kennelijk willen wij, de maatschappelijke wereld, liever macht met brood en spelen dan nadenken met de daarbij behorende twijfel. Liever hebben wij een God of een Dollar als ‘almachtige’ dan het goddelijke wat in de natuurlijke wereld zit en zelfs een beetje in een ieder van onszelf. Liever lopen we achter iets, iemand of iets aan dan dat we onze (gezamenlijke) verantwoordelijkheid nemen.

En nu?

Zou het helpen, al die quarantaines, lockdowns en steunmaatregelen voor de economie? Al die extra schulden? Zo snel mogelijk terug naar….. Ja, naar wat eigenlijk? En waarom? Waarom willen we terug? Waarom zo snel? Waarom laten diegenen die dat eigenlijk helemaal niet willen (en dat zijn er best veel) zich zo gijzelen door diegenen die dat wel willen?

Wist je dat de gemiddelde maaltijd op ons bord 2100 km heeft gereisd? Wist je dat er een ongelooflijke hongersnood in Afrika dreigt? Wist je dat Amerikanen wapens hamsteren in plaats van …… Wist je dat Millenials nu al voor de 2e keer in hun leven een echte crisis meemaken en dat dit wereldwijd het geval is? Wist je dat we bij doodgaan rond ons veertigste er voor zorgen dat de wereldbevolking gelijk blijft? Wist je dat …… Nee, dat wist je niet. Of je wilde het niet weten……

Of we een kans hebben?

Zeer zeker en absoluut. Mits we naar de natuurlijke wereld willen luisteren! Maar of we dat willen? Ik denk dat het nog niet zo ver is. Zeer velen denken nog steeds dat ‘het’ hen niet zal raken. En dat ‘het’ anderen raakt. Anderen misschien wel zó raakt dat het voor henzelf en hun directe omgeving misschien wel meer ruimte geeft om toch vooral en minimaal zo door te gaan als we deden. Ik zou zeggen: Keep dreaming! Ik hoop voor jou dat het geen nachtmerrie wordt, zoekend naar ‘zo snel mogelijk’ maatschappelijk perspectief uitgesproken in zinnen die al te vaak beginnen met ‘Ik’.

Of ik het weet?

Eens te meer wordt mij duidelijk hoe weinig ik weet. Wat ik wel weet is dat je op de lange termijn nooit maar dan ook nooit kunt winnen van de natuurlijke wereld. Die natuurlijke wereld eist (!) evenwicht op. Een evenwicht dat wij, mensen, nauwelijks kunnen bevatten in de mini tijdsspanne die ons leven omvat. Wij willen het maximale uit onze maatschappelijke wereld halen en laten het, onbewust, aan de natuurlijke wereld over om daar paal en perk aan te stellen. Stomweg omdat we niet anders kunnen.

Als over 2500 jaar ons kleine stukje historie van 1850 tot 2025 beschreven wordt dan zal men zich hoofdschuddend afvragen hoe het mogelijk was. Hoe volkeren met zo veel informatie zo dom en egoïstisch konden zijn. Dat wil zeggen, als er over 2500 jaar nog mensen of andere wezens zijn óm dit te beschrijven.

Rob Franse, 23 april 2020

Einde verhaal! En dus ….

En dus slaan we het boek dicht. We nemen een blanco blad, staren voor ons uit, slijpen de potloden en beginnen met iets helemaal nieuws.

Misschien moet ik eerst nog wat langer staren want het is o zo verleidelijk om door te gaan met het oude verhaal. Daar zat ik ‘zo lekker in’. Het was bijna ‘gewoonte’. Toch merken velen, nu het boek al een paar weken uit is en de brand waarmee het vorige boek eindigde enigszins onder controle lijkt te komen, dat er een zekere drang komt om veel zaken uit het oude boek achter ons te laten en niet te willen herbouwen. Dat herbouwen deden we al in 2012, na de crisis van 2008, en dat is zeker niet iedereen op alle terreinen evengoed bevallen. De eerste tekenen van het oude weer oppakken of zelfs herbouwen gaan in ieder geval bij mij gepaard met de nodige irritatie. Wanneer ik lees over overvolle aanstaande herfstmaanden op het gebied van sportevenementen, theaters, cultuur en wat al niet meer -naast in te halen schooldagen en werkdagen- dan denk ik weleens dat we knettergek zijn.

De inmiddels oude agenda’s zaten overal en bij bijna iedereen veel te vol. Ook en zeker met verjaardagen, feestjes, clubjes, cursussen etc. Menigeen hoor ik de laatste weken roepen dat het ook wel een verademing is om eens even nergens heen te hoeven. Gewoon thuis te kunnen blijven. Tijd te hebben voor elkaar, de maaltijd, het boek, opruimen of stomweg ‘even helemaal niets’. Alles wat minder!

Wat mij betreft starten we een nieuw verhaal. We leren van het oude verhaal wat we niet meer willen en wat juist wel. Daar beginnen we het nieuwe boek. Deels als experiment en dus met nieuwe onzekerheden. Helemaal niet erg, maar wel even wennen.

Nú is de kans om een draai te maken naar een circulaire economie, de kans om anders om te gaan met betaalde en onbetaalde arbeid, met een nu al dreigend watertekort, met een lucht die zo lekker schoon en stil is (een heel enkele keer hoor ik nog een vliegtuig), met prachtige steden waar je plotseling weer pleinen en gebouwen ziet in plaats van eindeloze rijen toeristen uit Verweggistan. Een draai naar productie en werk dichter bij huis, naar minder verplaatsingen van mensen en producten, naar meer ontspanning in de directe omgeving, naar kleinere gemeenschapjes, naar waardering voor ‘tijd voor jezelf’ en zelfs een zekere mate van verveling. Misschien wel naar meer ‘wij’ dan ‘ik’.

Een experiment? Een nieuw boek? Waarom niet! Hoe blij kun je thuiskomen met je nieuwe schoenen, jurkje, boek of fiets? Hoe blij kun je zijn met nieuwe kennissen, collega’s en vrienden? Hoeveel leuke mensen heb je inmiddels leren kennen in de buurt? Hoe lekker was het om dagen achtereen niet in de auto of het openbaar vervoer te stappen?

Voor iedereen die roept ‘ja maar’ wil ik zeggen: Je hebt gelijk. Tegen iedereen die zegt ‘weet je wel dat’ wil ik zeggen: Dat is waar. En tegen iedereen die zegt ‘ik ga het anders doen’ zeg ik: Geweldig! Veel succes!

Kortom: Het is niet anders en dus is het tijd voor nieuwe ogen (in plaats van verre reizen). Nieuwe ogen die nieuwe wegen vinden. Eenvoudige wegen dicht bij huis. Vaak verrassende en inspirerende wegen waarvan je denkt ‘waarom heb ik dat niet eerder gedaan?’. Wegen die nieuwe waarden met zich meebrengen. Herwaardering dus in de breedste zin van het woord.

Rob Franse, 17 april 2020