Ik hoor al tijden lang dat grote groepen mensen irrelevant zullen worden in deze maatschappij.
Dat lager opgeleiden minder aanzien zouden hebben dan hoger opgeleiden.
Wie zegt dat? Waarom geloven wij dat? Gaat dat erger worden?
Bedoelen we naast Aanzien misschien ook Salariëring, mogen Meedenken en Meebeslissen?
Ja, de meest recente ontwikkeling op AI gebied zullen heel veel en ingrijpende veranderingen veroorzaken. Het is niet tegen te houden. Maar het is wel in banen te leiden! Wellicht zelfs zo dat iedereen wel kan meedoen.
Eerst over dat Aanzien. Toen ik een jaar of twintig was hadden in mijn ogen bejaardenverzorgster weinig aanzien. Sinds mijn moeder 10 jaar lang fantastisch verzorgd werd door vele verzorgenden heeft deze hele groep bij mij zeer veel aanzien. Ook al omdat ze dingen deden en doen die ik bij benadering niet kon of kan!
Helaas voor hen worden ze verdraaid slecht betaald en zijn ze zeer beperkt in het mogen meebeslissen.
Dat slecht betaald worden is volgens mij simpel op te lossen: Vrijstellen van belastingbetaling (wat ook ingevoerd zou kunnen worden voor peuterleidsters, onderwijzers, etc.)
Het mee mogen beslissen is denk ik ook simpel oplosbaar: Alleen nog maar leidinggevenden die uit het vak zelf komen. De rest komt dan vanzelf.
En aanzien zul je beslist krijgen wanneer jij je vak als bijvoorbeeld verzorgende echt goed en met aandacht uitvoert. Een vak wat helemaal niet over te nemen is door AI (in tegenstelling tot het vak van bijvoorbeeld een medisch specialist). Nee, dat aanzien zul je niet bij iedereen hebben. Zo goed als de eigenaar van een megastal dat ook niet van iedereen zal krijgen. Of een ecologische boer. De een waardeert en erkent het ene en de ander het ander. Dat zal nooit veranderen.
Maar waarom wil jij gewaardeerd en erkend worden? En door wie? Wil jij als burger gewaardeerd worden of als consument? Ongemerkt geldt voor steeds meer mensen dat laatste. Erkenning krijgen omdat jij ergens naar toe op vakantie bent geweest -dat kennelijk kan betalen- en dat hebt kunnen delen! Kijk mij eens leuk zijn. Dat is iets anders dan iedere dag de buurvrouw helpen met haar steunkousen. Of als vrijwilliger werken bij de voedselbank. Of schoonmaker zijn.
Tsja, die vakantieganger voegt iets toe aan de economie (naast schade). De Vrijwilliger of schoonmaker voegt iets toe aan de maatschappij. En het meest aanzien krijgt ???
Of bovenstaande allemaal kan in een liberale economie? Jazeker! Het zou zelfs wel eens de redding kunnen zijn van een systeem wat ons heel veel heeft gebracht maar als de donder flinke aanpassingen nodig heeft. Minder gericht op de consument en meer op de burger. Paal en perk stellen aan schermpjes die alleen maar laten zien hoe leuk we zijn, hoe rijk, wat we kopen etc.
AI kan daar zelfs bij helpen. Nog niet zo heel lang geleden raakte menigeen, ook met een kaart, de weg kwijt. Dankzij de mobiele Google maps kan iedereen inmiddels de weg naar z’n bestemming vinden.
Wie weet naar welke bestemmingen AI ons nog meer kan brengen……
Daar zit dan wel direct een flinke zorg. Laten we ons (als zelfredzame ????) leiden door AI? Laten we ons leiden door AI maar weten we dat te beperken en een beetje kritisch te blijven? Of zijn wij -of een deel van ons- werkelijk in staat echt kritisch te denken en te leren? Inclusief creativiteit? Ethisch verantwoord? Met burgerschapszin? Misschien wel mede door AI?
Hoe dan ook zullen we elkaar, iedereen, er bij moeten betrekken. De laatste jaren hebben we nadrukkelijk gezien wat er gebeurt wanneer er met Excel sheets in de hand over anderen beslist wordt. Ondanks alle ongetwijfeld goede bedoelingen.
Misschien gaat het echte aanzien dan wel naar diegenen die anderen echt weten te betrekken. Niet als consument maar als burger.
Rob Franse, 18 mei 2023