Prettig oud worden doe je zó. Door ZELF LEUK te blijven (of te worden). Dát is voor iederéén fijn.

‘Zelf leuk blijven’ is denk ik het belangrijkste wat er bestaat bij het ouder worden. Zowel voor het eigen zelfbeeld als de mate waarin anderen jou accepteren en jij dus mee mag doen.
Maar hoe doe je dat? Wat levert het op?

Levensgeluk in het algemeen wordt -denk ik- vooral door het volgende bepaald:
1. Aangename sensaties
2. Zinvol leven
3. Ken u Zelve
4. Serotonine
5. Basale levensvoorwaarden
6. De eigen verwachtingen
7. Het geen ‘echte’ pech hebben

Bovenstaande opsomming gebruik ik om het volgende lastige ‘probleem’ te begrijpen en er vervolgens zo verstandig mogelijk mee om te gaan:
De ouder wordende mens en meer in het bijzonder de ouder wordende werknemer, vrijwilliger en de ouder wordende bestuurder die minder prettig en minder redelijk wordt’.
Het valt mij namelijk al zo’n 15 jaar op -en de laatste paar jaar in toenemende mate- dat ouderen (soms al rond hun 55e levensjaar) binnen een jaar tijd (alsof er een kantelpunt bereikt is) kunnen veranderen van heel redelijke mensen in verstarde, zich verzettende, onredelijke mensen die ‘de groep’ beslist niet willen loslaten maar gelijktijdig alles aan veranderingen willen tegenhouden. Dit gaat vaak gepaard met zeer veel gemopper en gezeur waardoor veel wat ‘redelijkere’ en flexibelere groepsleden er ‘klaar mee zijn’ en de groep verlaten.
Niet alleen een verlies-verlies situatie maar ook -al te vaak- ontluisterend.

Inmiddels ben ik er ruimschoots van overtuigd dat de overgrote meerderheid van deze ouderen een goed hart heeft en zelfs een groot hart voor de (oude!) groep.
Hun gedrag echter leidt tot vele nare situaties. Voor alle betrokkenen.

Ook ben ik er van overtuigd dat een ieder altijd op zoek is naar levensgeluk! Ook wanneer je een zeker noodzakelijk optimisme en positieve instelling mist.
En dan kijk ik nogmaals naar de 7 levensgeluk punten……..

Wat dan opvalt is dat al (!) deze punten anders ingevuld (moeten) worden bij cognitieve veroudering. Iets wat ons allemaal (!) gebeurt maar op verschillende leeftijden en in verschillende mate.

Hersenonderzoekers hebben het over ‘normale veranderingen’.
Maar wie van ons staat daar ooit bewust bij stil? Weet hier van af? Weet hoe hiermee om te gaan? (Met zichzelf en met anderen).
Ik zet de naar mijn weten belangrijkste cognitieve veranderingen van het ouder worden op een rij:

1. Aandacht neemt af (luisteren, waarnemen en opslaan)
2. Omgaan met en/of inspelen op nieuwe situaties neemt af
3. Oppakken c.q. benutten van signalen over het eigen gedrag nemen af
4. Vooral het onthouden van nieuwe feiten of gebeurtenissen neemt af (laat staan het vervangen van oude overtuigingen door nieuwe !!)
5. Onthouden van nieuwe informatie wordt lastiger
6. Informatieverwerking wordt niet alleen trager maar ook ‘ruiziger’
7. Vermindering van het werkgeheugen (dus meer moeite met luisteren tijdens gesprekken)
8. Serotonine neemt af

De laatste jaren komt daar nog het een en ander bij.
Ik ga het niet allemaal opnoemen maar bij velen is het verwachtte ‘Zwitserleven gevoel’ veranderd in zorg en chagrijn, gekoppeld aan de angst om het allemaal niet meer bij te kunnen benen en adequate zorg en hulp te gaan missen. Een (te) snel veranderende wereld voor oude hoofden. De laatste 10 jaar heel veel sneller en ingrijpender dan ooit tevoren. Niet fijn.
En wat is dan nog het nut van ‘ervaren zijn’? Is dat misschien zelfs een handicap? Betekent ervaren zijn soms ook het geen afstand kunnen nemen van oude overtuigingen?
In een wereld waarin steeds meer groepen, anders dan in ‘onze’ jeugd, er ook bij willen horen? Middels óns gedrag en ónze houding?

Wanneer ik bovenstaande 8 ouder-worden-punten combineer met alle veranderingen in de alinea daar onder dan kom ik voor mijzelf tot een aantal conclusies.
Waarbij het voor mij zo is dat ik me graag wil aanpassen, maar ook weer niet op ieder gebied. De vraag ‘pas je in de setting/voel je de setting aan’ en wil jij je daar op aanpassen vraagt telkenmale om een antwoord en om jouw eigen actie.

Daarom nogmaals de 7 levensgeluk punten.
En mijn persoonlijke (veranderde) invulling sinds het laatste jaar. Me beseffende dat ik ouder ben/word:

1. Aangename sensaties; Van sex, drugs & Rock and Roll, Basketball en werk via vrijwilligerswerk (en de ontmoetingen aldaar) naar de juiste wijn op het juiste moment bij het juiste maal met de juiste mensen.
1. Het gaat hier vooral om de biochemische reacties. Boeddha en Epicurus proberen juist te leven zónder deze sensaties.
2. Zinvol leven; Heb ik ruimschoots voldoende gedaan, kijk er met genoegen op terug en vul het nu in met lezen, schrijven, beleverijen en aandacht geven.
1. In onze huidige maatschappij, vooral vormgegeven door de Verlichting en het Kapitalisme, past het humanisme (en Bildung) logischer dan religies. Religies gaan vooral uit van ‘oude vastgelegde kennis’, humanisme gaat uit van mensen die zich blijven ontwikkelen. Niets is daarbij fout. Het een wringt alleen wat meer met de huidige tijd dan het ander.
2. Mijns inziens doe je er goed aan om bij het ouder worden afstand te nemen van economische en hiërarchische ontwikkelingen/posities en meer aandacht te besteden aan zingeving.
3. Ken u Zelve; Ik merk dat ik aan het veranderen ben en accepteer dat ik mezelf op punten opnieuw moet leren kennen. Ik neem er de tijd voor en luister aandacht naar kritieken.
1. De mens verandert bij het ouder worden op autonome wijze maar het wordt versterkt door de veranderende omgeving.
2. Met vele denkwijzen en overtuigingen van gisteren kun je de uitdagingen van vandaag en morgen vaak niet goed aan!
3. Accepteer dat de Vrije Wil niet bestaat. Jouw wil komt voort uit ‘een gedachte’, maar hoe die gedachte in jouw hoofd terecht komt?
4. Leef je voor jezelf? Of leef je (ook) voor het nageslacht? Vergelijk je jouw wel en wee’ met gisteren en morgen of vergelijk je óns ‘wel en wee’ met 50 jaar terug en 50 jaar later?
4. Serotonine; Momenteel gaat dat goed. Maar het blijft vinger aan de pols houden (Osteopaath, Ayurveda, sigaren, wijn,…..).
1. Serotonine is een neurotransmitter met een overwegend stimulerende werking. Het is een tryptamine die invloed heeft op eetlust, het geheugen, stemming, zelfvertrouwen, slaap, emotie en orgasme.
5. Basale levensvoorwaarden; Als laatste acties beugels in de douche en de wasmachine en droger naar beneden. Tevens uurtje extra slapen. Meer leven als een Zuid-Europese pensionado. Contacten meer concentreren rond diegenen die in mijn/onze setting passen. Voorzichtig op de trap.
6. De eigen verwachtingen; Gedraaid naar meer genieten van éigen dingetjes (schrijverij, wijnbeleverijen, lezen en begrijpen) en veel minder vrijwilligerswerk of er op uit. Meer ‘go with the flow’ en minder zelf wat neer willen zetten.
7. Het geen ‘echte’ pech hebben. Meer leven met wat Vrouwe Fortuna brengt. Onzekerheden en verschillende visies meer accepteren en me er over verwonderen. Stomweg aardig proberen te zijn (what you give is what you get).

• Boven de tempel van Deplhi stond ‘Ken u Zelve’. Ik zou er aan willen toevoegen dat deze woorden mijns inziens nooit bedoeld kunnen zijn als iets statisch.
• Seneca suggereert om je tijdig terug te trekken uit het werkzame leven. Wanneer dat ook mag zijn.
• Marcel Proust schreef dat ‘het ontdekken van nieuwe werelden’ meer te maken heeft met het aanschaffen van nieuwe ogen dan met het maken van verre reizen.
• Ik denk dat het leven een dans met de omstandigheden is waarbij je steeds weer het lef moet hebben om te durven veranderen van dans. Wat anderen daar dan ook van mogen denken.

Wanneer ik al het bovenstaande combineer, accepterend dat de cognitieve veranderingen niet tegen te houden zijn (!) en wetend dat verkeerd gebruikte afnemende cognitieve vaardigheden van directe invloed zijn op mijn en ons ‘leuk zijn’ -voor onszelf en voor onze omgeving- dan kom ik op het volgende:

1. Bewust zijn en bewustzijn
2. Verzorgd zijn, fatsoenlijk gedrag, anderen respecterend middels fatsoenlijk gedrag en houding én het elkaar hierop aanspreken
3. De 7 punten van levensgeluk kennen en je gedrag en acties daarop aanpassen
4. (Laten) signaleren dat je cognitieve vermogens afnemen en accepteren dat dit consequenties heeft voor jouzelf en jouw omgeving
5. Schrijf het op en lees het terug
6. Zorg voor veel meer rust en slaap en neem zoveel mogelijk afstand van negatieve stress
7. Ga meer ‘dansen’ met de omstandigheden
8. Accepteer het als je wereld wat kleiner wordt maar pas op dat je jouw wereld niet op te jonge leeftijd al te klein maakt
9. Gebruik de aldus verkregen ruimte (bijvoorbeeld opgezegde vrijwilligerstaken of bestuursfuncties) tijdig (!) voor andere (en minder) zaken
10. Blijf het leven beleven. Organiseer jouw eigen beleverijen
11. Lach om jezelf en jouw eigen beperkingen. Er is geen mens zonder beperkingen. Er zijn wel veel mensen die onbewust zijn van hun eigen beperkingen.
12. Geef je teleurstellingen een plek
13. Zorg daarbij voor veel interactie en zorg dat je vaak ‘de vragende’ partij bent in plaats van diegene die ‘het eventjes zal vertellen’
14. Blijf de gehele dag door rustig in beweging. Bij voorkeur buiten en met regelmaat met anderen. Stomweg voor een goed gevoel
15. Plan tenminste eens per jaar een moment in om te (laten) checken hoe het staat met jouw cognitieve vermogens en jouw stress. Zeker wanneer je vrijwilliger of bestuurder bent. Denk er goed over na wie je dit laat doen
16. Fysieke gezondheid? Oud worden? Dat is bijna onmogelijk zonder leuk te zijn en het leuk te hebben! Bovendien: wat heb je er aan als het niet leuk is??
17. Nieuwsgierig blijven, ook naar nieuwe ontwikkelingen, en dat uiten (dus niet ‘dat interesseert me niet -meer- ’of ‘het zal mijn tijd wel duren’)
18. Jezelf steeds opnieuw leren kennen (en steeds weer nieuwe ogen en oren aanschaffen)
19. Blijf investeren in veel contacten (en onderwerpen), vooral ook met mensen die (veel) jonger zijn.
20. Stel je vragend en begripvol op naar de huidige pechgeneratie(s). Als generatie hebben ze het veel lastiger met veel minder perspectief dan de huidige generaties ouderen
21. Zet wat stappen terug zonder dit te zien als achteruitgang. ‘Es war einmal’
22. Presteren, erkenning en waardering? Dat heb je gelukkig niet meer nodig. Bovendien ziet het er vaak sneu uit wanneer je dit toch probeert. Ook hier geldt: ‘Es war einmal’
23. Heb ook vrede met jouw verleden. Tel je zegeningen. Realiseer je dat je hier bovendien niets meer aan kunt veranderen (behalve jouw eigen beeld daar van)
24. Drijf je zin niet door! Alle 8 de cognitieve veranderingen samen met stress zijn een buitengewoon groot risico voor ‘drammen en het eigen gelijk’ geworden (minder zeker en minder machtig)
25. Realiseer je dat in deze razendsnel veranderende wereld jouw ervaring niet altijd een voordeel is. In tegendeel zelfs
26. De tijd is niet (!) gekomen dat anderen zich aan jou moeten aanpassen. Je probeert jezelf aan te passen aan ‘de nieuwe werkelijkheid’

Je kunt het geluk hebben dat het jou niet overkomt, die cognitieve achteruitgang. Ofschoon dat zeer onwaarschijnlijk is als je erg oud wordt. Slechts enkelen hebben de genen (daar gaat het vooral om) die dit mogelijk maken.
Er is helaas geen enkele (!) methode om deze cognitieve achteruitgang tegen te houden of te vertragen. Het overkomt je. Voor een groot deel genetisch bepaald.
Wel kun je zelf bewust zijn. Tijdig de juiste keuzes maken. Voor jezelf en een beetje voor anderen. En dat blijven doen.

Daar kun je vervolgens trots op en blij mee zijn. Krijg je toch erkenning en waardering………


Waarom ik dit zo belangrijk vind?
Omdat ik graag gewaardeerd en leuk gevonden word. En bereid ben om daar wat voor te doen.
Omdat ik graag in een omgeving leef met leuke attente en fatsoenlijke mensen.
Omdat er heel veel ouderen zijn die best vrijwilliger of bestuurder willen zijn maar terugdeinzen vanwege alle ‘gelijkhebbers’ en al het ‘gekrakeel’.
Omdat ik denk dat de complete groep ouderen minder steun en ondersteuning nodig heeft wanneer ze het leuk hebben. Steun en ondersteuning die trouwens bij benadering niet voldoende te leveren is.
Omdat de leeftijdsgroep onder de pakweg 28 jaar oud het in z’n algemeenheid al moeilijk en uitdagend genoeg heeft. Dan kun je ‘zeurende, klagende en mopperende ouderen’ er niet bij hebben. Nog sterker: je wilt begrip en support, zeker ook van ouderen.


Passende keuzes maken. Daar komt bovendien iets voor terug!!
Het begint bij mijzelf. Door slimmere keuzes te maken. Hopend dat het een begin kan zijn van veranderingen ten goede van mijzelf en voor ons allen. En van daaraf verder.
Waarbij ik er redelijk van overtuigd ben dat het meedoen aan vergaderingen of gesprekken ‘die twist’ kunnen opleveren als eerste ontweken moeten worden en het verzenden van brieven of mails pas moet gebeuren nadat ze ‘tegen gelezen zijn’ door iemand die ánders denkt dan jijzelf.

Jouw weloverwogen twijfel, als vertoon van wijsheid, maakt jou opnieuw ‘belangrijk’.
Wij mensen zijn altijd beperkt geweest. Met de technische vooruitgang zijn we ons bovendien steeds meer gaan specialiseren. Het heeft ons ‘smaller’ gemaakt in ons denken én in ons waarnemingsvermogen. Het hoofd zat en zit immers vol met ‘belangrijkere zaken en taken’ en met ‘beslissingen nemen’.
Nu je meer tijd en vooral ruimte hebt kun je weer leren kijken, ruiken, proeven, (dag)dromen en wat al niet meer.
In een gesprek zul je waarschijnlijk meer kunnen gaan luisteren en minder ‘iets willen’ of ‘iets adviseren’ en meer ‘iets in overweging geven -en nemen-‘
Minder zelf op de voorgrond treden en meer genieten van hoe ‘jongeren’ het aanpakken. En ja, waarschijnlijk anders dan hoe jij het gedaan zou hebben.


Cognitief -en waarschijnlijk ook fysiek- wat minder dan vroeger maar -als je het goed doet- een veel beter waarnemer en ‘belever’. Een ‘nieuwe’ waarde in de groep.
Best mooi voor diegenen die bijvoorbeeld ook de schoonheid van de herfst weten te waarderen.

Kortom, leuk en goed ouder worden is iets moois. Niet alleen voor jouzelf. Het is bovendien een kwestie van er aan toegeven. Met een glimlach. Dát is levenskunst!

Rest de vraag: Op welke leeftijd? En ook: Liever iets te vroeg (op je hoogtepunt) of……..


Rob Franse, 15 februari 2023

En dan is er plotseling domme pech

Pas twee weken geleden schreef ik over ‘Zoveel mazzel gehad’. Sindsdien werden we geconfronteerd met echte pech situaties met heftige impact. Niet bij ons zelf maar wel in onze directe omgeving.

Eens te meer realiseren we ons hoeveel mazzel we hebben.

Me al tijden suf lezend in moeilijke boeken en stevige actuele artikelen is het mij steeds duidelijker geworden dat we zeer afhankelijk zijn van met name onze genen en onze aangeboren positieve instelling. Ook wanneer we domme pech hebben.

Van de pechvogels waar ik het nu over heb weet ik dat ze fit zijn en positief in het leven staan. Ik hoop dat ze dit weten vol te houden. Tijdelijk dips lijken me niet te voorkomen.

‘Leven is dansen met omstandigheden’ pleeg ik vaak te zeggen. Ja, ook in deze situaties, waarbij je tevens het gevecht aan moet gaan. Een gevecht waarbij je dansend (!) door de ring zult moeten gaan. Aanvallend en verdedigend. Met veel rustmomenten waarbij je geassisteerd wordt door verzorgers.

Ik heb de laatste weken meerdere mensen gesproken die me vertelden dat ook zij zoveel mazzel hebben. Zich dat ook realiseren. Waarbij een deel van hen zich oprecht en concreet afvraagt of ze in hun eigen werksituatie of via vrijwilligerswerk wel voldoende bijdragen.

Ik realiseer me dat dit vooral betekent dat ik omringd ben door fantastische mensen. Mensen met wie ik graag praat. Zonder goede raad te geven overigens. Het zijn de echte puzzels in het leven. En puzzelen doe je -waar mogelijk- samen.

Zo gaan we puzzelend en dansend door het leven. Zonder te vergeten ondertussen ook leuke en of bevredigende dingen te doen.

Schaam je er niet voor wanneer het je allemaal mee zit. Wanneer je geniet. Je hebt het nodig. Deel het waar mogelijk.

De lente staat voor de deur. Sommige zonnestralen geven al warmte.

Koester je in die warmte.

Die warmte is er ook voor jou!



Rob Franse, 10 februari 2023