Maand: maart 2017

Of is het “De rede(lijkheid) (is) voorbij?”

“Sinds de grote Spinoza zijn we in onze Westerse wereld op zoek geweest naar de rede. Daar immers begon onze huidige manier van leven. Met vrijheid van denken, meningsuiting en geschrift. Vrijheid die we zo koesteren. Vrijheid die tot ons kwam doordat we zelf gingen nadenken. Nadenken via de ratio; de rede. ‘Verlichting’ noemen we dat. Maar……. Bestaat de rede (nog) wel? Is de rede overbodig en gaat deze ten onder? Is ‘fact free’ ons voorland? Alles via het gevoel (authentiek of gemanipuleerd)?”

Zo begon een prachtige avond praten met 4 mannen aan de keukentafel tussen koffie, water met belletjes, wijn en bier. Allemaal hadden we ons ingelezen en allemaal hadden we vragen. En weet je? Die vragen hebben we nog steeds! Zelf heb ik sindsdien 72 maal de tuin rondgelopen en 11 maal het plantsoen gerond; kauwend en broedend. Of dat zinvol is? Ik zou het niet weten maar op de een of andere manier moet het gewoon; het laat me niet los.

Wel ben ik nu, 41 uur later, in staat om ‘het’ onder woorden te brengen. Hou je vast!
De rede bestaat maar is een minimaal bestanddeel van ons doen, laten, denken en gevoel. De waarheid bestaat ook maar dan alleen in de vorm van “mijn waarheid”, soms in de vorm van “jouw waarheid” en in mindere mate in de vorm van “onze waarheid” zolang de groep maar klein en homogeen genoeg is. Wat echt bestaat zijn onze (eigen) noden, zorgen en wensen die dan meestal weer van elkaar verschillen. Verschillen tussen personen en tussen groepen van personen. Wat nog nadrukkelijker bestaat zijn onze gewoontes in doen en vooral in (de basis van) ons denken die wij vervolgens omarmen als waarheid, bij voorkeur uitgesproken als “nou, gewoon……”.

Blijf je goed vasthouden want er komt meer. We leven immers niet alleen op deze wereld, in dit land en in onze wijk. Daarbij hebben we veel meer dan voorheen verschillende achtergronden en verschillende informatiebronnen. De hoeveelheid informatie is bovendien schrikbarend toegenomen en stort zich over ons uit. Dat uitstorten gebeurt bovendien meer en meer door belanghebbenden zoals bedrijven, politieke partijen, mediabedrijven en -last but not least- schreeuwlelijkerds die zichzelf geloven zonder rede…….

De hoeveelheid zaken waar je op een dag mee te maken krijgt is ontelbaar. Daardoor is het voor onze ratio onmogelijk om aan al deze zaken aandacht te besteden. In het merendeel van de situaties gebruiken we daarom onze gewoontes, ons onderbewustzijn, ons onbewustzijn en ons gevoel. Zo voorkomen we dat we knettergek worden. Maar zo zorgen we er ook voor dat de rede, hoe die bij jou dan ook vorm gekregen heeft, angstvallig vasthoudt aan jouw eigen waarheden. Zo heftig dat nieuwe waarheden of andere waarheden nauwelijks bij jou binnen kunnen (!) komen. Hoe goed en wijs dan ook. Er ligt namelijk een berg van oude en vaak aangenomen waarheden voor!

Dit zo opschrijvend realiseer ik me dat wanneer je de andere 3 mannen aan tafel spreekt je net weer een ander verhaal zult horen. Een verhaal. En ieder verhaal is waar en ontstaan vanuit de rede. Een ander verhaal.

Ik zou zeggen: Leef je verhaal, luister naar de verhalen van anderen en probeer ze een beetje in elkaar te laten passen.
Rob Franse, 30 maart 2017

Wees er blij mee! Niets zo erg als allemaal gelijk zijn. Bah. Stel je voor: Alles waar je bij jezelf zo’n hekel aan hebt zie je dan ook nog eens bij alle anderen. Afschuwelijk. En op wie zou je dan ooit verliefd kunnen worden? Met wie zou je goeie gesprekken kunnen hebben? Hoe wil je in hemelsnaam taken en werk verdelen? Allemaal kapitein? Of juist niemand?

Ongelijkheid is een zegening. Koester het! maar dat doen we niet…….. Nog sterker: We willen ons eigenlijk erg graag onderscheiden van anderen (Dames: Allemaal in dezelfde jurk? Ik denk het niet! )

Toch gaan zeer veel discussies en artikelen momenteel over het “probleem” ongelijkheid. Of heb ik het onjuist? Vertaal ik tweedeling (zo je daar al over kunt spreken) ten onrechte in ongelijkheid? Wie zoeken er naar gelijkheid? En zoekt men dan wel naar gelijkheid of is het stomweg de kift? Willen we eigenlijk “gewoon” méér dan de ander? Platte jaloezie?

Een Gelijkheidszoeker (…..) heeft ooit gezegd dat alle dieren gelijk zijn. Maar dat sommige dieren wat meer gelijk zijn dan andere dieren. Uiteindelijk waren, meen ik, de varkens het meest gelijk en deed het paard al het werk.

Mijn conclusie: We willen helemaal geen gelijkheid! Wij willen allemaal “tenminste” ons “redelijke” deel van de koek. Om dat zonder fysiek geweld voor elkaar te krijgen hebben we een maatschappij gevormd met wetten, regels, een regering, belangengroepen en wat al niet meer. Vervolgens hopen we dat die instituties zorgen dat er eerlijk gedeeld wordt. Dat eerlijk verzorgen “zij” maar daar hebben “wij” wel een heel duidelijke mening over. Die mening luidt tegenwoordig al te vaak dat de verdeling helemaal niet eerlijk is. Daar bovenop zijn we dan ook nog eens erg bang dat het nóg oneerlijker gaat worden.

Ja, ongelijkheid is een noodzaak. Maar: Ongelijkheid kent ook zo z’n problemen; of uitdagingen. Zelf kom ik daar niet uit. Wat me helpt is lezen en luisteren om er vervolgens over na te denken. Wat me écht helpt is om er daarna over in gesprek te gaan. In gesprek te gaan met mensen die net als ik meer vragen dan antwoorden hebben (het lijkt me namelijk heel eng om mensen te spreken die menen dé oplossing te hebben).

Misschien ga ik dat nog wel organiseren ook. Een bijeenkomst met mensen die ook zoeken en daar over heen en weer willen praten. Gewoon luisteren en praten. In gesprek gaan zonder een ander te willen overtuigen. Sluit dat politici en religieuze voorgangers uit? Misschien; dat hangt vooral van hen af. Willen ook zij wijzer worden door te praten en te luisteren dan zijn ze natuurlijk welkom.

Hoe zullen we zo’n bijeenkomst eens noemen: Een filosofisch café? Een salon? Een praathuis? Een luisterhuis? Een hoe-word-ik-wijzer huis? Een comparitie? Het moet ook weer niet te zwaar worden natuurlijk. Zeker is dat je voor zo’n gesprek ongelijken nodig hebt., maar om het nou een ongelijkheidscafé te noemen? Wat denk je van “De salon van de mooie verschillen”?

Zou je een uurtje of 2 mee komen praten wanneer ik je daartoe uitnodig? Kopje koffie, omlijstende muziek, drankje na? Met een goed gevoel weer naar huis? ……..

Rob Franse, 21 maart 2017