Bukken!!

Dat deed je onmiddellijk wanneer dat geroepen werd. Het werd niet voor de grap geroepen en wanneer je niet snel genoeg bukte dan kon je gesnapt worden door de politie of door een beheerder. Het kon ook zijn dat je anders een (sneeuw)bal tegen je kop kreeg. Hoe dan ook, niemand hoefde te roepen waarom je moest bukken. Niemand riep ook terug ‘dat maak ik zelf wel uit’ of vroeg ‘waarom dan?’.

Als jochie en later als tiener buiten op straat reageerde je onmiddellijk. Allemaal. Dat bleek later ook nuttig wanneer je ging sporten in een team. Wanneer iemand riep ‘lopen!’ dan ging je. Vervolgens zag je wel of die bal kwam of niet.

Er waren natuurlijk enkelingen die dat niet deden …… Na een paar keer zag je die ook nooit meer terug. Het waren bovendien vaak diegenen die bij belletje trekken in de kraag gegrepen werden. Of we daar medelijden mee hadden? Welnee jôh, ze kregen onze hoon over zich heen. Het waren daarmee die gasten die je er ook niet bij wilde hebben wanneer je wat meer van elkaars gedrag afhankelijk was. Iemand die te langzaam reageerde kon immers de hele groep verraden.

Ik moest er aan terugdenken toen ik op 12 maart m’n conclusies trok uit de boodschap van onze regering. Opvolgen die noodoproep! De komende dagen zie ik vanzelf wel of het terecht is. Dan kan ik altijd nog vragen ‘waarom dan’. Desnoods kan ik m’n gedrag, na veel informatie van deskundigen, aanpassen.

Vervolgens zag ik vele dagen lang volksstammen hun eigen gang gaan. Bij sommigen drong het niet door, zoals ze later zouden zeggen. Een enkeling riep zelfs ‘ieder z’n mening’. Ik was en ben verbijsterd. Waarschijnlijk diegenen die vroeger op straat nooit meededen of er niets van geleerd hebben. Sukkels!

Of ik medelijden met ze heb? Natuurlijk niet. Het ergert me zoals het me vroeger als jochie ook ergerde. Ik hoop dat ze er van leren en de volgende keer (er komt altijd een volgende keer) wel direct reageren. Zonder stompzinnige eigen mening, domme vragen op het verkeerde moment of gewone onoplettendheid. Vroeger noemden we dat soort types ‘slome’ of ‘sukkel’. Uiteindelijk werden ze door de groep uitgesloten. Waarom? Omdat ze zich niet wilden (of konden?) aanpassen.

Weet je wat ik me afvraag? Hoe al die ‘niet afstand houders’ en andere droeftoeters op stranden of waar dan ook zich als kind gedroegen. Wat ze als kind op straat geleerd hebben. Wat ze in hun sportteam geleerd hebben. Misschien kwamen ze wel nooit op straat. Weet ik veel.

Misschien dat ik het binnenkort eens probeer wanneer ik een groep mensen buiten zie. Heel hard ‘bukken’ roepen. En wie dan niet onmiddellijk bukt ……….

Rob Franse, 27 maart 2020

Vrijheid. We kunnen het níet aan!

‘Wann wird man je verstehen’ zong Marlene Dietrich al in het indrukwekkende ‘Sag mir wo die blumen sind’. Het antwoord dringt zich de laatste weken meer dan ooit nadrukkelijk op. ‘Altijd te laat!’ lijkt het juiste antwoord te zijn.

Vooral dankzij onze tot bijna heilig verklaarde (persoonlijke) vrijheid luisteren velen van ons stomweg naar niets wat ons niet uitkomt of bevalt. Bijbehorende uitroepen daarbij zijn ‘dat maak ik zelf wel uit’, ‘ik weet heel goed wat goed voor mij is’, ‘overdreven gedoe’, ‘dat is ook maar een mening’, ‘ik mag toch zeker wel ….’ en ‘maar zo doe ik het altijd’.

Wat we daarbij maar heel moeilijk kunnen begrijpen is dat het niet alleen om jou gaat maar ook en misschien wel vooral om de wereld om ons heen. Om andere mensen. Mensen die jou jouw vrijheid van harte gunnen mits je hen het leven niet onplezierig of onmogelijk maakt. Of, zoals nu, zelfs levensgevaarlijk maakt. Ik hoor het al roepen: ‘is dat nou niet een beetje overdreven?’ Nee, dat is het niet! We zien de voorbeelden steeds dichterbij komen. De ellende begon in China, verergerde zich in Lombardije en zit nu in Brabant. Kennelijk is dat voor velen nog steeds de ver van mijn bed show.

Het blijkt meer dan ooit dat we op vele gebieden heel duidelijke sturing nodig hebben met stevige sanctioneringen. Het met z’n allen op een kluitje zitten gebeurt nog steeds op heel veel plaatsen. In Istanbul zijn vandaag de bankjes in de parken weggehaald omdat ouderen daar massaal vlak naast elkaar gingen zitten. In menige winkel zie je nu lijnen om de 1,5 meter voor de kassa liggen, die nog werken ook, maar kennelijk moeten er ook dat soort lijnen om vakkenvullers heen komen want daar buigen we ons gewoon overheen. Die heel duidelijke sturing blijkt niet alleen voor individuen nodig te zijn maar ook voor sommige bedrijven. In het FD stond gisteren het bericht dat o.a. Amazon.com zojuist de prijzen van producten die nu hard gaan heeft verhoogd. Daarmee lijken ze al flink op de mondkapjes verkopers die woekerprijzen rekenen.

Natuurlijk is iedereen het met me eens dat we die woekerbedrijven moeten straffen. Pek en veren. Maar ons straffen voor ons gedrag? Kom nou! Vrijheid! Toch zit juist in ons gedrag iets heel gevaarlijks. Wanneer de vakkenvuller waar we ons overheen buigen hart gaat niezen en hoesten dan springen wij meters achteruit. Maar op de vraag van de vakkenvuller of wij hem niet zo in de nek willen hijgen reageert menigeen met ‘Stel je niet zo aan. Ik heb niks hoor’. Ofschoon dat gelukkig niet voor iedereen geldt. Maar hoe moet die vakkenvuller weten dat jij niets hebt? Weet je wel zeker dat je niets hebt?

Om nou niet in dit soort ongemakkelijke discussies en situaties te komen zou je jezelf aan de regels kunnen houden. Maar dát gaat velen van ons veel te ver. Waarom? Vraag het jezelf maar eens af. Ik denk dat het een combinatie van ergerlijk egoïsme, gemakzucht, ongedisciplineerdheid, betweterigheid, gewoonte, domheid en niet kunnen en willen luisteren is. Dat is nogal wat! Maar ik ben bang dat ik gelijk heb.

Als deze crisis mij iets leert dan is het wel dat velen van ons niet begrijpen hoe je met vrijheid om dient te gaan. We begrijpen de redenen niet en we luisteren niet. We lijken het zelfs nu niet te begrijpen. Waarschijnlijk zullen we het nooit begrijpen.

Dé oplossing, ook voor na de crisis: Heel veel meer sturing (en dus ook sanctionering). Bijvoorbeeld via het goed werkende Efteling systeem van looplijnen met linten en poortjes. Niemand vraagt daar ‘Waarom dan?’ Niemand krijgt de kans om onaardig te doen. Dring je voor dan ziet iedereen dat en wordt er ingegrepen.

‘Wan wird man je verstehen?’. Nou, pas wanneer we nadrukkelijk gestuurd worden. Wanneer we geremd worden door verkeersdrempels en stoplichten. Door een blaffende waakhond. We, ook figuurlijk, grenzen stellen en gesteld krijgen.

Vrijheid is mooi. Erg mooi. Maar helaas, de meesten van ons kunnen er nauwelijks mee overweg. Dat geldt voor bedrijven, instellingen en personen. Zonder sturing blijken we níet te kunnen. Misschien moet dat wel de belangrijkste les zijn van deze crisis.

Rob Franse, 21 maart 2020