Eerst over mensen: We gaan allemaal door een aantal fasen in het leven, maar de lengte van die fasen verschillen zeer per persoon. Dat is ook logisch want ieder mens is verschillend. Toch willen we (overheid? Regels?) al die verschillende mensen precies deelfde hoeveelheid tijd geven voor die verschillende fasen. Dat is raar!
Onze 1e fase is de fase waarin we een spelend kind zijn, waarbij we stukje bij beetje kennis opdoen.
In onze 2e fase gaan we (een deel van ) die kennis gebruiken en uitbouwen mét energie. Dat is het mooie van die 2e fase: Je hebt heel veel energie. Energie die bijvoorbeeld ook bruikbaar is om kinderen op de wereld te zetten én ze op te voeden.
In de 3e fase is een deel van ons uitgegroeid tot een kundig mens (niet te verwarren met een mens met kennis). Deze kundige mensen hebben we nodig als overdragers en als leiders. Het deel wat niet echt kundig wordt (dat gebeurt natuurlijk best vaak) blijft lekker energie leveren en zijn of haar kennis op peil houden. Met nadruk op ‘lekker’. De energie is toch wat minder dan in de 2e fase.
De 4e fase begint bij iedereen op heel verschillende momenten. Afhankelijk van de persoon en het soort ‘werk’ zal dat vaak tussen de 55 en 75 jaar oud zijn….. Een enorm leeftijdsverschil dus. Het is de fase waarin je (noodgedwongen) de ‘return on investment’ nodig hebt die je eerder hebt opgebouwd. Investeringen in je relaties, woning, materie, kennis, kunde en …. geld?
Geld? Dat is best raar. Geld is namelijk een ruilmiddel. Een ruilmiddel wat misschien wel na verloop van tijd zou moeten ‘vergaan’. Geld is niet bedoeld om op te potten (dat geeft, naast het merkwaardige fenomeen rente, vooral het effect van onttrekking aan investeringen, andere maatschappelijke doelen en consumering). Geld zou dus, op de korte periode van ruilmiddel na, altijd (!) geïnvesteerd moeten worden (op dat deel na wat geconsumeerd wordt) in ‘waardevermeerdering’.
Wat doen we vervolgens met (een deel van) die waardevermeerdering? Die keren we pro rata uit aan mensen die in de 4e fase zitten. Zo heb je in die 4e fase een ‘dubbel’ inkomen; het ene deel komt uit investeringen (niet uit rente )en het andere deel komt uit ‘de nog door jou haalbare bijdrage aan de maatschappij’, zonder dat daar, zoals in de 2e en 3e fase, direct inkomen tegenover staat. Het is de facto een bijdrage die deels kostenbesparend is voor de maatschappij en deels maatschappij verfraaiend is.
Het mooie van deze ‘op maat circle of life’ is dat iedereen op het juiste moment datgene doet wat passend is, daar de erkenning en waardering voor krijgt én een waardevol lid blijft van onze maatschappij. Wie weet los je op deze manier wel het hele pensioenprobleem op. Net als de problematiek van vervroegd ontslagenen. En de problematiek van veel te drukke jonge ouders. Het probleem van de lage rente. Het probleem eenzaamheid.
Eigenlijk heb ik een slimme kop nodig die dit eens zou kunnen uitrekenen waarbij we uitgaan van een rente van 0%, investeringen met waardevermeerdering en uitkering maar zónder koers en een passief zijde van de balans die stomweg een resultante is (ja, dat is lastig).
Toch hoeft dit niet onmogelijk te zijn. Ooit leefden we zonder rente, zonder banken en zonder pensioenen en deed ieder lid van de stam datgene wat bij zijn of haar persoon, vaardigheden en levensfase paste. Nu lijkt het er soms op dat we dat laatste niet meer kunnen omdát iedereen gelijk behandeld moet worden wat voor een enorme ongelijkheid zorgt. Dát kan toch niet de bedoeling zijn van ons pensioenstelsel, ons banksysteem en onze arbeidsvoorwaarden?
Of er een steekje bij me los zit? Welnee. Ik probeer stomweg na te denken over een manier van leven die wat logischer bij ons zou passen. Uitgaande van de verschillen tussen mensen. En vergetend wat we ‘kunstmatig’ hebben opgebouwd.
Rob Franse, 23 april 2019