Zó kun je de tweedeling wél oplossen!

We hebben wereldwijd 2 echte problemen: Het klimaat en de tweedeling. En zolang er sprake is van een tweedeling krijg je nooit voldoende mensen achter oplossingen voor het klimaatprobleem. Dus moeten we eerst de tweedeling aanpakken.

Wát vind een mens nou echt belangrijk? Een goede mentale gezondheid en goede relaties, kort daarop gevolgd door welvaart en het zicht daar op. Daarnaast willen we graag bij een groep horen, ergens goed in zijn en baas zijn over ons eigen leven. Wat we beslist niet willen zijn veranderingen die ons door anderen opgelegd worden; in heel veel situaties voelt dat alsof er iets van je afgenomen wordt. Én we willen niet dat wie dan ook tornt aan onze identiteit. We willen keuzevrijheid, meebeslissen en niet in onze autonomie beknot worden. We weten het wel, we weten ook dat niet alles zo zal gaan als wij willen, dat we ons moeten aanpassen en zo, maar er zijn grenzen!

Die grenzen komen heel veel dichterbij wanneer jij je tevens als gróep benadeeld voelt en/of wanneer het jouw directe kleine comfortzone raakt. Dan wordt het ‘wij tegen zij’ en staan we met de koppen tegenover elkaar.

Je snapt het al: We moeten van het groepsdenken en groepshandelen af. Zeker wanneer je maar kunt kiezen uit 2 groepen. Denk aan Republikeinen versus Democraten en Brexiteers versus Remainers. Maar denk ook aan links versus rechts, populistisch versus niet populistisch en nationalisme versus mondialisme. Het zijn ‘gemaakte’ groepen door de politiek en de media. ‘We’ zijn zo gemaakt. ‘We’ zitten op hockey of juist op voetbal. Op VWO/HAVO of VMBO. Etcetera….. We worden vaak bijna gedwongen om ergens bij te horen middels de gedachte ‘als je niet voor me bent dan ben je tegen me’.

Nou weet ik wel dat we politici en media niet zomaar kunnen veranderen. Ook ons eigen ‘mediagedrag’ zullen we niet zo snel aanpassen. Wat we ook niet snel zullen doen is toenadering zoeken tot andere groepen. Maar hoe zit het met toenadering zoeken tot een individuéél persoon uit de andere groep? Sommigen doen dat al, meestal als goedbedoelende ‘hulpverlener’. Iets wat maar beperkt werkt en anderzijds vaak aversie oproept (betweters, gutmenschen, …..).

De oplossing die wél werkt: Wederzijdse afhankelijkheid, elkaar nodig hebben, van persoon tot persoon. Niet zo zeer samen leven in dezelfde wijk of samen sporten in hetzelfde team (we willen nu eenmaal bij ónze groep zijn), maar samen wérken en in organisáties zitten. Of vóór elkaar werken. Erváren dat je elkaar nodig hebt. Het geeft iedereen de gelegenheid om in elkaars nabijheid te zijn, elkaar te ervaren, te zien dat de ander ‘best meevalt’ en uiteindelijk in gesprek raken. De ander is plotseling niet meer anoniem!

Uit jarenlange ervaring wéét ik dat het werkt. En nee, niet altijd (maar wel vaak). Je krijgt steeds meer begrip en respect voor de manier van leven en de ideeën van mensen ‘uit de andere groep’. Je gaat uiteindelijk anders kijken naar die andere groep. Wellicht realiseer je je dan dat ‘die andere groep’ helemaal niet zo anders is. Dat die andere groep vooral ‘anders’ gepositioneerd is door politiek en media……. Maar vooral, zie de 2e alinea, hetzelfde wil en niet wil als jijzelf en jouw groep!

Heel misschien gaan we op die manier stukje bij beetje allemaal het zelfde verhaal geloven en leven. Gaan we minder behoefte hebben aan ‘lekkere’ verhalen die jou goed passen, die met verve gebracht worden maar vaak vol zitten met valse beloftes en erger. Misschien kunnen we dan, samen, echt iets aan het klimaat doen………

Rob Franse, 24 juli 2019

Zelfspot: Het universele top medicijn!

Ik eindig dit artikel straks met een aantal simpele voorbeelden om aan te tonen dat zelfspot bovendien eenvoudig en gratis is.

Maar eerst de aanleiding! De wereld en jij zijn in korte tijd eindeloos veel complexer geworden. Zo complex dat er geen overheid meer is die effectief weet te re(a)geren. We zitten wereldwijd middenin een paradigma shift en niemand weet de uitkomst. Uiterst interessant om te beschouwen maar niet altijd even effectief voor jouw eigen welbevinden. Jouw eigen welbevinden (en dat van de jouwen) staat onder druk. Daar zijn vele steeds complexere redenen voor waarbij het de een beter lukt om daar voor zichzelf invulling aan te geven dan de ander.

Wat mij, als Dionysisch pessimist, Bourgondiër en levensgenieter bijzonder goed helpt is m’n zelfspot. Er is weinig wat het leven bijna direct wat lichtvoetiger kan maken. Je kunt het bovendien geheel alleen doen. Ofschoon het uitspreken van zelfspot naar anderen vaak vele malen effectiever is. Vlotte kans dat de ander(en) direct ook lichtvoetiger naar jou en zichzelf worden. Een gulle lach en relativering liggen op de loer.

Een aantal voorbeelden:

Ik wil altijd ‘bij’ zijn met alle mogelijke informatieverwerking. Daarom heb ik zo’n hekel aan Whatsapp, Twitter en meer van dat soort gein. Tot ik me realiseer dat niemand me kan dwingen om direct te lezen. Dat doe ik met de post, de krant en de Email immers ook niet. Whatsapp is toch geen postbode die ongevraagd het huis binnenkomt en me dwingt om direct te lezen? Nou dan. Waar maak ik me boos om?

Ik vertel anderen wel erg graag, uitgebreid, hoe je moet denken en hoe je je dient te gedragen. Alsof ik mezelf perfect gedraag! (iets met te veel roken, te nadrukkelijk praten, te aanwezig zijn, het beter weten…..). Ik red mezelf weleens door te zeggen dat ik beter voor wat te drinken kan gaan zorgen zodat anderen ook wat kunnen zeggen.

Met regelmaat doe ik iets doms. Zeg ik iets verkeerds. Zit ik mezelf in de weg. Maak ik denkfouten. Verval ik in somber gepeins. Vroeger verstopte ik dat; of praatte er in ieder geval niet over. Tegenwoordig roep ik regelmatig met een flinke lach hardop ‘Hoe dom kun je zijn!’.

Heel effectief is het voor mij om toe te geven dat ik een flink aantal dingen niet meer kan. Of slechter kan dan vroeger. ‘Het is de leeftijd meneer. U moet wat harder praten’. Of, op het gebied van automatisering en digitalisering: ‘Ik ben nu eenmaal een ouwe……’. Het geeft mij berusting …..

Zelfspot helpt mij. Het helpt me in m’n gedachten en in m’n doen en laten. Het helpt me ook in situaties met anderen. Door m’n houding en gedrag word ik door menigeen al snel gezien als ‘arrogante Amsterdammer’. Ik beken dan onmiddellijk schuld. Ik hoop dat het ontwapent. Mij helpt het in ieder geval. Soms komt het zelfs zo ver dat ik denk dat ik me wat bescheidener (dat woord moest ik opzoeken in de Dikke van Dale) zou kunnen opstellen.

Zo, tijd voor een biertje en een verse sigaar. Omdat ik het verdiend heb. Ik grinnik er bij omdat ik weet dat ik een stom excuus aanvoer om lekker een biertje te gaan drinken.

Zelfspot dus. Het maakt het leven voor mij wat lichter en aangenamer. Daarnaast hoop ik op die manier prettiger gezelschap te zijn. Iets wat ik kennelijk belangrijk vind. Ook daar zou ik natuurlijk de spot mee kunnen drijven. In plaats daarvan zou ik bijvoorbeeld kunnen proberen de wereld te redden. Of zo iets……. Bespottelijke zelfoverschatting dus.

Rob Franse, 16 juli 2019