Auteur: rob

Je kunt er niet meer omheen de laatste weken. De feiten vliegen je om de oren. Net als waarheden. En alternatieve waarheden. Zojuist heeft het CPB de doorrekeningen van de politieke plannen bekend gemaakt: Feiten? Waarheden?

Al sinds mensenheugenis breken alle filosofen zich het hoofd over waarheid. En terecht. In dat kader is het uiterst merkwaardig dat we tijdens onze (school) opleiding nauwelijks iets leren over filosofie of over de verlichting. Het is dé manier om te leren omgaan met datgene wat we als feit of als waarheid beschouwen…….

Doen feiten er überhaupt toe? Ja en nee. Het is nuttig om te weten dat je stikt wanneer je te weinig zuurstof krijgt. Goed om te weten dat je nooit omhoog valt maar altijd naar beneden. Zinvol om te weten dat 2 meer is dan 1…… Zo zijn er nog een paar. Er zijn ook heel ingewikkelde feiten. Feiten waar jij en ik in het dagelijks leven meestal niets te maken hebben. Én er zijn feiten die we beschouwen als feiten maar eigenlijk voortkomen uit aannames en gewoontes. “Het is een feit dat ons begrotingstekort te groot is”. Of “Het is een feit dat er ook domme en luie mensen zijn”. Nog interessanter: “Zwarte Piet is niet discriminerend” of “Moslims geloven in een andere god dan Christenen”.

Vooral “feiten” die voortkomen uit aannames (en dat zijn er heel veel) worden ons veelvuldig onder de aandacht gebracht. En dan bij voorkeur in één hard cijfer met vier cijfers achter de komma…….. Denk aan: “Het gaat beter met de economie; een groei van 0,2%”. Maar wat is dat eigenlijk voor cijfer? En lezen we eigenlijk niet “Het gaat beter”? Om vervolgens te denken “Ik merk er niets van”?

Laten we de zaken eens omdraaien. Als mens kennen we noodzaken en wensen. Erg veel meer is er niet. Maar zelfs dan kun je discussiëren over wat “noodzaak” is. Wanneer je noodzaken en wensen vertaalt naar respectievelijk angst en hebzucht dan heb je de 2 belangrijkste menselijke drijfveren.  Vanuit angst en hebzucht, noodzaken en wensen redeneren we. En van daaruit proberen we anderen te overtuigen. Om te overtuigen komen we vervolgens met feiten. Feiten die bij voorkeur uitgedrukt worden in één hard cijfer (managers, politici en journalisten zijn er gek op). Vervolgens zijn het die “feiten”, die voortkomen uit wensen en noodzaken maar vooral uit aannames (!) waarmee we elkaar om de oren slaan. Feiten zonder verhaal!

Is het gek dat er dan een moment komt waarop er alternatieve feiten en waarheden ontstaan? En dat we die nog geloven ook? We zijn namelijk helemaal niet bezig met die feiten (ofschoon de discussie daar wel over gaat) maar veel meer en vooral met onze noodzaken en wensen. Maar daar vertellen we vaak niet goed over, laat staan dat er naar geluisterd wordt!

Wat we daarom zouden moeten doen? Tijd maken om te luisteren naar elkaars wensen en noodzaken. Echt luisteren. Dan klinken allerlei feiten plotseling heel anders. Misschien worden ze wel niet eens genoemd. De Zwarte Piet discussie  is misschien wel het beste voorbeeld. We putten ons uit met vragen als “wie wat is Zwarte Piet”. De vragen zouden naar mijn smaak moeten gaan over “Ik heb last van Zwarte Piet omdat” versus “Ik wil Zwarte Piet niet kwijt omdat”. En dan niet via demonstraties of via media maar gewoon, pratend en luisterend.

Mijn oproep: Stop met zinloze discussie over 0,03 % meer of minder. Stop met alles vertalen in cijfers (en die cijfers als feiten te zien). Daar mee doe je het geweldige nut van cijfers zeker geen eer aan. Vertel eerst wat je noodzaken en wensen zijn. Vertel, blijf vertellen. En luisteren!

 

Rob Franse, 16 april 2017

“O wat leuk, een legpuzzel!”. Onmiddellijk schuift het bezoek aan om ook een stukje te leggen. Bezoek met een druk hoofd, bezoek met mobieltjes, bezoek met problemen, bezoek met volle hoofden. In één keer helemaal bezig met de puzzel. In één keer helemaal weg uit het veel te volle hoofd.

“Kopje thee?”. “Ja graag!”. De jas wordt inmiddels uitgedaan en het eerste stukje lijkt gevonden te zijn. “Kom je ergens voor of kom je zo maar?”……. Inmiddels zijn we 10 minuten verder. Minuten die zijn omgevlogen. Minuten waarin je even lekker bezig was puzzelstukjes te ordenen; niet alleen op tafel maar ook, ongemerkt, in je hoofd.

“O ja, ik kwam eigenlijk voor………”. Ondertussen wordt er lekker door gepuzzeld. Die puzzel blijft ook gewoon liggen. Die komt ook helemaal niet af vandaag. En morgen waarschijnlijk ook niet.

Grappig, die puzzel geeft ook geen piepje of ander geluidje. Hij jaagt je niet op. Vraagt niet om aandacht maar krijgt de aandacht wel. Tussendoor kun je gewoon wat anders gaan doen. Soms komt er een kat in de doos liggen; volkomen in rust. Ook zij dus.

Gesprekken gaan door. Mobieltjes worden niet geraadpleegd. De gesprekken gaan terloops. Gedachten krijgen de vrije loop. Het is een mooie wisselwerking. Nadat je even opgekeken hebt om de ander aan te kijken vindt je zomaar dat stukje waar je al zo lang naar zocht. Kort daarna zie je ook zo maar de oplossing voor een probleem waar je zo hard over nadacht. Nu, al puzzelend en zonder bewust na te denken, met de gedachten in de vrije loop, zie je zo maar de oplossing.

Grappig. Het is niet de eerste keer deze week dat oplossingen voor problemen al puzzelend en niet bewust denkend zo maar uit het niets (…) opborrelen.

 

Hoe zou het werken wanneer een managementteam zich rond een legpuzzel schaart? Grote tafel, geen mobieltje of tablets, maar een puzzel. Al puzzelend praten en al pratend puzzelen. Vragen en antwoorden komen als vanzelf.

Hoe zou het werken wanneer je een uur voor het slapen gaan alle digitale apparaten uitzet en je beperkt tot je puzzel en je huisgenoten? Zou je dan lekkerder inslapen en doorslapen? Je wordt zo maar een uur lang niet gestoord door allerlei signalen over je werk, de politiek, de economie, die vervelende vriendin die niet kan slapen…… Je vergeet zelfs dat extra drankje te nemen wat je toch al wilde overslaan.

 

Zou het komen doordat je niet te maken hebt met bewegende beelden maar met stil liggende stukjes? Zou het komen doordat je handen “gewoon bezig zijn”? Zou het komen doordat je zo af en toe staande puzzelt? Zou het komen doordat je ogen rust krijgen? Zou het ordenen van puzzelstukjes, één voor één, ook je gedachten ordenen?

Plotseling zie ik mensen alleen en samen, met muziek of juist zonder, mannen en vrouwen, rijken en armen, linksen en rechtsen, jong en oud allemaal samen puzzelen. Er is ook geen tegenstander, laat staan een vijand. Er is iets wat je samen bouwt; zonder kosten en zonder tijdsdruk. Zonder stress……

 

Puzzzzzel ze! Dag (wereld)problemen……

 

Rob Franse, 8 februari 2017