Normen? Waarden? Compassie? Begrip hebben voor?
Jarenlang heb ik gedacht dat het gaat om normen en waarden. Of eigenlijk andersom; om waarden en normen.
Je ontwikkelt in de loop der jaren je waarden door te luisteren, te lezen, te praten en na te denken en op basis daarvan stel je je normen. Dat denk je goed en verstandig te doen.
En je past je waarden steeds weer een beetje bij. Op basis van ervaringen. Je leert er ook wat voorzichtiger mee om te gaan, ook al omdat je soms waarden van anderen hoort waarvan je denkt, tsja, daar zit ook wat in. Een collega heeft me ooit met een simpele uitleg van het vloeken afgeholpen.
Een paar maanden geleden ben ik het woord compassie steeds meer gaan gebruiken. Dat had en heeft vele redenen. Toch gebruik ik dat woord niet goed; compassie betekent namelijk letterlijk “medelijden”. Wat ik eigenlijk bedoel is “begrip hebben voor”. In de Dikke van Dale omschreven als “het vermogen en de wil om het genoemde te begrijpen en (deels) te aanvaarden of zich ernaar te richten”.
En nu snap ik ook waarom ik steeds meer belang hecht aan compassie of begrip hebben voor. En steeds voorzichtiger word met waarden en normen.
Nog niet zo heel lang geleden konden we hartelijk lachen om Anton Geesink met z’n “volgens de statuten en de regelementen” uitspraken, hadden we zwarte pieten waar niemand echt problemen mee had, konden we lachen om Zuid Europeanen en hun krekel gedrag (net als om ons eigen mieren gedrag). Zelfs grappen over Joden, Mohammedanen, gereformeerden, meneer pastoor, homo’s, kinderlokkers, mannen met regenjassen en vrouwen in tuinbroeken waren soms op de rand, maar ach…..
En toch vrij plotseling kan dat alles niet meer. Nu is dat op zich nog niet zo’n probleem, vele grappen waren eigenlijk helemaal niet zo leuk, maar er zit wel iets achter wat heel vervelende vormen aanneemt.
Op de een of andere manier lijkt het wel of we steeds meer respect willen hebben voor onze waarden en normen en steeds meer moeite krijgen met al die waarden en normen die anderen ons menen “op te moeten leggen”……. Het gaat zelfs zo ver dat bijna iedere leerkracht te maken krijgt met de zeer specifieke waarden en normen van (de ouders van) ieder kind en “of daar maar even rekening mee gehouden kan worden”. Maar ook, en dat is misschien wel logisch in zo’n snel veranderende maatschappij, met de waarden van de ene generatie die echt niet meer zo’n behoefte heeft aan de enorme veranderingen en de andere generatie die waarschijnlijk niet anders kan dan veranderen.
En dan heb ik het nog helemaal niet over uitwassen in verschillen in waarden en normen tussen Grieken en Duitsers, tussen Oekraïners en separatisten, tussen ……
Voor dit moment heb ik maar één oplossing: Voeg aan het rijtje waarden en normen niet alleen compassie en begrip hebben voor toe, maar neem je eigen waarden niet zo verdraaid zwaar. Relativeer, lach om je zelf, heb zelfspot!
En mocht dat de wereld niet helpen, dan helpt het in ieder geval voor jouw eigen humeur…..En daarmee dus ook voor het humeur van anderen.
…..Maar iedereen die een beter idee heeft hoor ik natuurlijk met het nodige begrip aan J.
Neem je zelf niet al te serieus. Lach! De lente nadert.
Rob Franse, 15 februari 2015