Afgelopen week schreef weer zo’n beetje iedereen over de banken. En niet alleen economen, maar ook psychologen, neurologen en zelfs een bioloog. Vaak met als onderliggende vraag: “Hoe kan het toch zijn dat bestuurders van banken……….”.
Veel van die vragen lijken mij flink overbodig. Ik weet al van kinds af aan dat je de kat niet op het spek moet binden, dat een loterij zonder nieten niet bestaat en dat bomen niet tot in de hemel groeien.
Ik moest terugdenken aan de fabel van de pad en de schorpioen. Zij zaten samen op de oever van een beekje. De schorpioen wilde graag naar de overkant, maar omdat hij niet kan zwemmen vroeg hij aan de pad of die hem niet op z’n rug mee kon nemen naar de overkant. “Nee, natuurlijk niet”, zei de pad, “want dan prik je mij en dan ben ik dood”. “Natuurlijk prik ik jou niet, pad, want als ik dat doe dan ga jij dood en dan zink je en dan verdrink ik en dan ga ik ook dood”. Daar moest de pad over nadenken. Het voelde niet goed maar hij kon geen tegenargument bedenken. Daar gingen ze dus, de pad met de schorpioen op z’n rug. Halverwege de oversteek roept de pad “Au, je hebt me geprikt. Nu gaan we beide dood. Daarom zou je mij niet prikken”. De schorpioen gaf als antwoord “Ja maar pad, ik ben een schorpioen. Ik prik nu eenmaal”.
Op de oever vroegen een aantal dieren zich af wie er nu eigenlijk schuldig was. Ze kwamen er niet echt uit. Wel werden ze het eens dat pad en schorpioen beide dom waren. En wie er nu het domste was…….
Wanneer je dit vertaalt naar bankieren en bankiers, die niet voor eigen risico handelen, niet met hun eigen vermogen aansprakelijk zijn, wel bonussen krijgen maar geen malussen hoeven te betalen……Bankiers die zich moeten beschermen tegen overnames en onder druk staan van aandeelhouders…..Altijd als Alfa apen boven op de rots vechten met andere apen, waarbij ze er vaak geen idee van hebben wat er onder aan die rots gebeurt…..Dan deel ik hen de rol van de schorpioen toe.
En in de rol van de pad zie ik dan vooral toezichthouders (DNB, AFM,….) en overheid. Bij de overheid denk ik dan vooral aan de rol die ze hebben als (fiscaal) regelgever en wetgever. Een overheid en toezichthouders die jarenlang de apenrots alleen maar interessanter gemaakt hebben. Die rots die kreeg een heel flinke aantrekkingskracht op alles wat een alfa mannetje was (niet alleen apen maar ook schorpioenen raakten geïnteresseerd). De padden vonden het wel prima zo; werden zelfs vriendjes met alle bewoners van de apenrots. Iedereen tevreden. Ook de padden, die vonden dat er best nog wat meer beesten op de rots bij konden. Werden zij niet meer gestoord in hun beekje.
Wat hebben we nu dus? Een aantal dooien (pad en schorpioen zijn verzopen), een flink aantal gewonden boven op en onder aan de berg (verschillende soorten alfa mannetjes) en de rest van het dierenvolk dat toeziet hoe deze gewonden voorlopig bezig blijven met het likken van hun wonden. Het evenwicht in de dierenwereld is weg. En het herstel van dit evenwicht zal nog wel even duren. En daar hebben we allemaal last van.
Hoe je dan wel moet bankieren? Eigenlijk op dezelfde manier waarop je met een liberaal kapitalistische maatschappijen omgaat. Op dezelfde manier waarop je kinderen opvoedt. Het is allemaal prachtig, maar zonder heel duidelijke en harde grenzen, zonder heel goede onafhankelijke controle weet je zeker dat het hartstikke fout zal gaan.
Bepaalde types verander je niet. Schorpioenen en Alfamannetjes zijn bovendien geen partij voor Padden. De grote vraag is dan ook, wat mij betreft, wie je op welke manier de Schorpioenen en Alfamannetjes in toom laat houden.
Rob Franse, 16 februari 2016