Eerst komt het vreten dan de moraal?

Nee hoor, helemaal niet. Daarna komt nog veel meer vreten!

‘Eerst komt het eten dan de moraal’ is een uitspraak uit de Dreigroschenoper van Bertolt Brecht die dat volgens mij zelf ook niet echt geloofde.

Misschien geldt het wel voor ons allemaal: We willen eerst te vreten hebben, dan nog meer en nog lekkerder vreten en vervolgens de macht die bij dat bezit hoort. Een deel van dat eten willen we best delen natuurlijk…… mits wij zelf kunnen bepalen met wie we het delen en we daar genoeg dankbaarheid voor terugkrijgen. Verkopen willen we het ook wel mits de prijs goed genoeg is. Maar wat we niet willen delen is de macht die er bij hoort. Macht die of dankbaarheid of geld oplevert. En aanzien.

Maar wanneer komt dan toch de moraal?

Wanneer ik het ga ontrafelen dan denk ik zomaar dat heel arme mensen met slechte kansen en vooruitzichten niet al te veel hebben met moraal. Moraal kun je immers niet eten. Toch heeft deze groep wel degelijk (een eigen vorm van) moraliteit. Heel rijke mensen met veel bezit voelen zich waarschijnlijk genoodzaakt om eerst aan de bescherming van hun bezit (en macht) te denken. Tsja, ook dan kun je niet al te veel moralist zijn. Ofschoon ook zij van mening zullen zijn dat ze wel degelijk (een eigen) moraliteit hebben.

Resteert de vrije grote groep daar tussenin. De groep die genoeg te eten heeft, vaak zelfs wat extra’s, maar niet zo veel dat ze dat hoeven te verdedigen. Zou die groep meer moraliteit hebben? Waarschijnlijk wel wanneer ze een redelijke vorm van samenleven weten te onderhouden. Dan heeft die moraliteit namelijk stomweg nut! Het levert de veiligheid van prettig verder kunnen leven op.

Maar wat nu als die groep er tussenin wat al te veel voorbeelden ziet van amoreel gedrag? Ziet dat kruimeldieven, junks, daklozen etc. hun gang kunnen gaan…. Ziet dat zeer rijken en zeer machtigen echt overal mee wegkomen? Om een voorbeeld te noemen: Beide groepen betalen vaak zéér weinig belasting…….. Wat als nieuws daarover echt dagelijks over je uitgestort wordt? Houd je dan vast aan je moraliteit of……?

En wat wanneer jij je bedreigd voelt doordat zowel het onderwijs als de ouderenzorg jou niet meer kunnen leveren wat je er van zou mogen verwachten? Of wanneer jij je bedreigd voelt door de mogelijke gevolgen van (te veel) immigranten met hun eigen normen en waarden? Of…….

Dit zo opschrijvende is het eigenlijk een wonder dat er nog altijd een heleboel mensen zijn mét moraliteit!

Zou het misschien komen omdat een flink deel van ons denkt en hoopt dat we ergens onze gezamenlijke wijsheid voldoende terug gaan vinden om de armsten wat minder arm te maken en meer kansen te geven? Om de rijksten eerlijker te laten delen, bijvoorbeeld via het belastingstelsel? Om de risico’s op verdere teloorgang van onderwijs en zorg een halt toe te roepen? Door eindelijk een goede manier te vinden om goed om te gaan met immigranten?

Hopen we misschien op een politieke partij die voorstanders is van en zorgt voor mooie winstkansen én goede en eerlijke verdeling én goed onderwijs en zorg voor iedereen én én én én? We zouden die partij de partij voor winst, eerlijk delen, voldoende eten, voldoende kansen en moraliteit kunnen noemen; de dpvwedvevkem dus. Ik geloof zomaar dat zo’n soort partij best veel stemmen zou kunnen krijgen (mits ze een goeie naam weten te verzinnen want dat is tegenwoordig een must). Resteert er nog een klein probleempje: Waar haal je politici voor zo’n partij vandaan?

Rob Franse, 10 september 2018