Misschien is het “wat willen we”, aangemoedigd door reclame, social media, vormen van opvoeding, gekweekte verwachtingen en bevestiging door demagogen wel het échte probleem van onze tijd! Iets willen is niet verkeerd, maar wanneer je iets wilt én je ook nog verwacht dat je dat krijgt of zou moeten krijgen (er recht op hebt) dan roep je de problemen over jezelf af. Trouwens niet alleen over jezelf, maar bijvoorbeeld ook over je kinderen en je partner.
Hoe ik daar zo op kom? Door een aantal zaken bij elkaar op te tellen, zoals de toename van psychische klachten en burn-outs op jonge leeftijd, verslaving aan social media, de teleurstellingen over studie en werk, het stemmen voor een Brexit en voor een Trump, het aantal echtscheidingen en het gemopper op overheden en mensen “die anders zijn”. En zo is er nog wel het een en ander.
Samengevat zou je kunnen zeggen dat ons denken en doen razendsnel veranderd is van “gezag, niet janken, doen wat je gezegd wordt, de kerk, normen en waarden en dienstplicht” naar “ik heb toch recht op, verwachtingen, hedonisme, welvaart en individuele ontplooiing”. Die veranderingen zouden op zich geen probleem hoeven te zijn…..
Wat wél een probleem is van het wegvallen van oude waarden en het hebben van nieuwe kansen is dat het “onze manier van denken” essentieel heeft veranderd. Althans: Bij velen. En dat gaat (dus) niet altijd goed. De basis van ons denken, bij zeer velen, is geworden: “Is het ons welgevallig”. En van daaruit verder. Van daaruit wordt zelfs “waarheid” benaderd. En het was, kan ik me goed herinneren: “Wat is de realiteit”. Om van daaruit verder te denken en te doen.
Realiteit heeft dus bij velen plaatsgemaakt voor welgevalligheid (ik begin al een hekel te krijgen aan het woord). Om van daaruit een (ongemerkte) schijnrealiteit te maken. En aangezien schijn vaak bedriegt zijn we nu terechtgekomen in een situatie waarbij we heel erg angstig zijn dat onze verwachtingen (volgens die schijnrealiteit) niet gaan uitkomen. Je kunt nu twee dingen doen. Je kunt er voor kiezen om als een gek te proberen al jouw eigen verwachtingen waar te maken, gelijktijdig de schijn op te houden en te klagen (als het daar bij blijft) over het feit dat anderen niet aan jouw verwachtingen voldoen. Maar je kunt er ook voor kiezen om je verwachtingen bij te stellen en uit te gaan van de realiteit………….
Zo zou je bijna terug kunnen komen bij de rede. En dus bij de verlichting. Uitgaan van de realiteit dus. Misschien is er nog helemaal geen eind gekomen aan de verlichting, maar zit er slechts een (tijdelijke?) sluier voor. Een sluier die misschien wel weg te nemen is wanneer we onze verwachtingen bijstellen, leven volgens de gulden regel, leven met liefde, aandacht én kracht, moraliteit, samen, luisteren en misschien wel een beetje gezag………. Zodat we weer gaan nadenken vanuit de realiteit.
Een methode daarvoor zou kunnen zijn een flinke aanpassing van het stemrecht. Iedereen heeft één stem, maar middels zeer brede educatie en bewezen kennis en kunde kan je stem voor twee of misschien wel voor vijf gelden. Zo dwing je mensen zich te verdiepen voordat ze wat (onzin) zeggen, wat net zo hard meetelt als de “mening” van iemand die zich verdiept heeft. Een mooi extra voordeel is dat je op die manier echt iedereen betrekt en de democratie versterkt! Nu ik dat zo opschrijf lijkt me een brede vorm van educatie, waarin nadrukkelijk zaken als ethisch denken etc. ook opgenomen moeten zijn, ook wel iets voor managers, aandeelhouders, politici…….
Hoe langer ik er over nadenk hoe meer ik er voor voel….
Rob Franse, 4 mei 2017
In mijn boekje Filosofie en levenskunst pleit ik er voor om filosofie op te nemen in het basispakket op scholen. Ook voor verdere filosofie-/levenskunstvorming tijdens cruciale momenten in een mensenleven: vertrek uit het ouderlijk huis, gezinsvorming, midlife-crisis en einde werkzaam leven/aanvang gepensioneerdenbestaan. In totaal circa 4 maanden op een geheel gemiddeld mensenleven van 12 x 80 = 960 maanden. “Stil-staan bij…” kost dan ongeveer 4 promille mensen- tijd.
Maar ja: ook geld natuurlijk. Hebben we dat laatste er ook voor over?
We zijn het eens Evert. Kijk naar de laatste 10 jaar en zie hoe belangrijk het is!
hoi Evert,
Levenskunst, die term is het onderwerp van het boek dat ik in mijn vakantie heb gelezen. Het boek is geschreven door Joep Dohmen en heet “Tegen de onverschilligheid” met als ondertitel “Pleidooi voor een moderne levenskunst”. Het heeft me enorm geïnspireerd. Heel prettig leesbaar.
Echt een aanrader.