Deze “mantra” gebruik ik al jaren. Ik gebruik ‘m om te vertellen hoe wij onze kinderen opgevoed hebben. Of het in ieder geval geprobeerd hebben. En ik geloof in deze “mantra”. Niet alleen geloofde ik er in voor het opvoeden van onze eigen kinderen (wat al weer een tijdje achter ons ligt), maar ook voor opvoeding in het algemeen. En steeds meer begin ik te geloven dat deze manier van “eigen gedrag” ook verdraaid goed zou helpen in iedere vorm van onderwijs, leidinggeven en besturen.
Ik kom daar vandaag op na het lezen van de NRC en met name in de afsluiting van het eerste katern door Louise Fresco. Zij pleit voor herinvoering van de dienstplicht (en dat is ruimer dan militaire dienstplicht).
Straks zal ik vertellen hoe ik daar vandaag zo op kom, maar eerst wil ik iets zeggen over de definities van deze 3 woorden. En daarvoor gebruik ik niet het woordenboek. En ook niet de definities die velen zouden kunnen geven voor hun eigen gedrag. Het gaat namelijk maar om één persoon waarbij het er echt toe doet, namelijk de ontvanger (!) van dit gedrag. Ik kan namelijk nog zulke goede intenties hebben, ze zijn waardeloos, en zelfs frustrerend, wanneer degene die ze ontvangt het niet als zodanig ervaart.
Kijk dus even naar jezelf en vraag je af of en zo ja van wie je deze combinatie hebt gekregen. Was dat je vader, je moeder, opa of oma, oom of tante, andere opvoeder, onderwijzer of leraar, trainer of coach, sergeant, stagebegeleider, leidinggevende, collega of………..? Waarschijnlijk is het dat meerdere mensen hieraan hebben bijgedragen. En niemand (!) voor de volle 100%. Dat betekent, dat je in het leven meerdere mensen nodig hebt om “groot te groeien”.
Liefde is waarschijnlijk het eerste wat je hebt ervaren. Meestal is dat de basis waarin je in je jongste jaren door ouders en grootouders mee wordt overstelpt. Aandacht is al een iets moeilijkere; wanneer had je het gevoel dat jij echt de aandacht kreeg? Dus niet gedeelde of halve aandacht, maar echte, volledige aandacht. Met als bovenste stap van aandacht de werkelijke aandacht van iemand die echt naar jou (!) luistert? Ook naar je onuitgesproken of ongelukkig geformuleerde woorden? Maar laten we aannemen dat je naast liefde ook aandacht hebt ontvangen. En dan komt de moeilijkste: Heb je ook kracht aangeleerd gekregen? Kracht in combinatie met die liefde en aandacht? En heb je heel goed ervaren dat kracht iets heel anders is dan macht? Je zou het herkend kunnen hebben op het moment dat je stevige kritiek ontving van iemand waar je niet boos op werd terwijl je dat wellicht wel wilde en misschien zelfs dacht “wat stom van mij”.
Die levenservaringen van ontvangen liefde en aandacht met kracht moeten vervolgens zoveel met jou gedaan hebben dat jij vanuit dat voorbeeld ook zelf bent gaan handelen. En niet alleen bij opvoeden.
En nu durf ik zo maar te beweren dat ouders en grootouders dat niet alleen kunnen. Ergens, zo tussen de 15 en 22 jaar oud, moet je ook leren van anderen. En dan denk ik met name aan krachtige leraren, coaches en leidinggevenden. Of een sergeant! Iemand van buiten het ouderlijk gezag.
En waarom ik daar vandaag op kom na het lezen van de NRC? Wat dacht je van rapporteurs en kamerleden die het met vele AZC bewoners eens zijn over de slechte omstandigheden, maar waarbij de leiding van AZC en COC zeggen “niets aan de hand”. Klinkt als geen aandacht. De overwinningen van Sanders en Trump? De ene geeft meer aandacht voor de noden en de ander toont meer kracht dan de andere kandidaten. Waarom volgen velen toch Poetin of Erdogan? Kracht. Waarom verliest Spekman de discussie van Wilders? Gebrek aan kracht en gebrek aan aandacht voor zijn kiezers. Waarom criminele jongens zielig vinden niet helpt maar liefde wel? Omdat ze liefde ontvangen van een soort gangleider en ex-bokser die z’n liefde uit middels een kracht waardoor ze respect ervaren.
En Louise Fresco, voorzitter van de Landbouwuniversiteit Wageningen, schrijft dan o.a.: “(Sociale)dienstplicht zorgt er voor dat jonge mensen van alle sociale klassen met elkaar in contact komen in een cruciale levensfase. Ze leren iets over functioneren in een hiërarchie, over discipline en zelfcontrole, werken in teams, verantwoordelijkheid nemen voor anderen en vertrouwen op anderen. En je inzetten voor een zaak die groter is dan je zelf”. En dat komt wat mij betreft redelijk dichtbij “Liefde en aandacht met kracht”.
Misschien moet je wel kiezen voor een iets minder druk bestaan. En nee, je kunt niet altijd tijd hebben voor je kinderen. Of je medemens in het algemeen. Maar als je tijd maakt, vul die dan wel echt in. Met de combinatie van liefde en aandacht met kracht.
Rob Franse, 10 februari 2016