Iemand bespotten is geweldig leuk. Vooral wanneer betreffende persoon het nog begrijpt ook en er bij voorkeur om mee kan lachen. Misschien zelfs wel in staat is om vervolgens zichzelf te bespotten Of de spot terug te drijven. Reflectie en zelfreflectie.
Soms worden mensen zelfs graag bespot. In de tijd van de grote cabaretier Wim Kan voelden politici zich bijna beledigd wanneer zij niet bespot werden door Wim. Kennelijk deden ze er dan niet genoeg toe om bespot te worden.
Op een studentenvereniging en zeker op een corps kan het er wat dat betreft hard aan toegaan. Er heerst een bepaalde mores en de meesten kennen elkaar. Twee stevige voorwaarden om los te kunnen gaan in spot.
Op Sinterklaas bijeenkomsten met de familie zijn het met name de gedichten die de ontvanger stevig aanpakken. Vaak met veel herkenning door het hele gezelschap. En veel gelach.
Binnen menige sportvereniging is het prima mogelijk om elkaar te bespotten. Soms zelfs heel grof.
Sommige mensen zijn zo goed in spot dat ze het op de TV kunnen brengen zonder enig probleem te veroorzaken. Denk daarbij vooral aan Koot en Bie maar bijvoorbeeld ook aan Farce Majeure.
Raymond was in Raymond is laat weer van een ander kaliber. Het bespotten van met name Surinamers was stevig maar toch ook vriendelijk. Bovendien was het iets wat vooral onder elkaar gebeurde.
Even terug naar die corpsstudenten. Hoe hard het afzeiken ook gebeurt, ook de getroffene hoort erbij en blijft erbij horen. Een zichzelf respecterende corpsstudent zal dan ook niet buiten deze omgeving iemand gaan afzeiken.
Respect……..
Al heel jong leerde ik dat je andere kinderen niet mocht uitlachen omdat ze bijvoorbeeld scheel waren of heel erg stotterden. En al helemaal niet wanneer ze uit een bepaalde wijk kwamen. Dat deed je gewoon niet!
Op m’n werk leerde ik iets vergelijkbaars. Echt harde grappen met spot maakten we als popiejopies onder elkaar. Tot anderen begonnen mee te lachen natuurlijk. Dan waren ze al snel de Sjaak.
Spotten is niet zo moeilijk. Hard spotten al helemaal niet. Subtiel spotten op het juiste moment daarentegen is een kunst! Een kunst waarin je zoveel mogelijk mensen betrekt. Het is tevens een kunst om op het juiste moment juist niet te spotten. Daar heb je karakter en gevoel voor nodig. Dan desnoods maar even niet de grappigste van allemaal.
Soms heb je mensen die deze inside spot naar buiten brengen. Op het verkeerde moment aan het verkeerde publiek zonder de juiste context. Soms willen media hun bereik vergroten met over-the-top spot. Soms willen we spot uitleggen aan mensen die het om vele uiteenlopende redenen niet alleen niet kunnen begrijpen maar het vooral ook zien in het verlengde van een neerbuigendheid die ze al jaren ervaren.
Dan vinden wij het vreemd dat mensen hier boos over worden? Dan zijn wij bevreemd dat men het geen wat hen stoort zonder context op social media knalt? Boos en wel?
Bovenstaande wetende: Waarom spot je over zaken en met mensen die je tegelijkertijd door je eigen gedrag duidelijk maakt dat je hen minderwaardig vindt? Bijvoorbeeld omdat je weet dat ze jouw spotprent niet zullen herkennen laat staan waarderen? Om maar niet te spreken over de mogelijkheid dat dit waarschijnlijk niet tot (zelf)reflectie zou kunnen leiden?
Spot moet tot een lach leiden. Desnoods tot een grimlach. Het mag leiden tot irritatie mits je kunt inschatten dat deze irritatie tijdelijk zal zijn.
…. Met sommige zaken spot je niet. Desnoods omdat je jezelf boven diegene die bespot wordt verheven voelt.
Nog één stap verder: Wil je met spot mensen tot (zelf)reflectie met een lach aanzetten of wil je ze vernederen? Wil je dat ze zich aan jouw gedachtegoed aanpassen of interesseert je dat eigenlijk niet?
Spot is heerlijk voor wie het begrijpt. Spotten kan jou in het middelpunt van de belangstelling zetten. Spot kan ook in jouw eigen gezicht ontploffen. Letterlijk. Dat mag natuurlijk nooit gebeuren. Nooit.
In mijn leven ben ik soms te ver gegaan. En kreeg ik het deksel op de neus. Ik denk er iets van geleerd te hebben. Ik had het voordeel om m’n onbesuisde periode in een zeer veilige wereld te leven. Misschien dat ik het in deze tijd anders had gedaan.
Goede en effectieve spot kan uitsluitend in combinatie met compassie, mededogen en begrip. Iets wat grote mensen als Kan, Koot, Bie, Farce Majeure en wie al niet meer hadden. Wie treedt er in hun voetsporen???? Wie begrijpt er waar je niet mee spot op welk moment ten opzichte van wie?
Zouden er spotters zijn die hopen dat diegene die ze bespotten vrolijk langs komen met de woorden ‘Dankjewel, ik heb gereflecteerd en ik begrijp m’n domme gedrag’. Dank voor de les!
Ik denk zomaar dat ze, de spotters, daar niet zo heel erg over hebben nagedacht. Ook niet als het per ongeluk of uit gewoonte gebeurde. Hoe leuk het voor een bepaalde groep ook zal zijn.
Rob Franse, 11 november 2020