Dat is voor mij het meest opvallende van de Amerikaanse verkiezingen. In de verkiezingsnacht hoorde ik een aantal Amerikanen zeggen dat ze op Trump stemden vanwege de economie. En dat ze het niet zo erg vinden dat Trump gekke dingen zegt en wat ongepolijst is ……..
Ik denk dat ze bedoelen ‘vanwege betere kansen op meer persoonlijk economisch voordeel mij’! Die ‘ze’ betreft trouwens bijna de helft van de kiesgerechtigde Amerikanen……..
Her en der werd, vooral buiten de VS, geschreven dat de democratie in gevaar was. Zelf denk ik dat de VS niet zo zeer een democratie is maar veel meer een meritocratie. Dan is het niet zo gek dat je op Trump stemt in plaats van op een Democraat want de Democraten hebben een linkervleugel wat economisch gezien natuurlijk heel eng is ……..
Tsja, die meritocratie staat natuurlijk wel onder druk wanneer je op Trump stemt. Hij is immers vooral een autocraat.
Voor alle duidelijkheid: In een democratie houdt de meerderheid rekening met de belangen van de minderheid (wat iets anders is dan meeste stemmen gelden). In een meritocratie wordt vooral gekeken naar wat jijzelf presteert. Je houdt daardoor al snel minder rekening met anderen die het minder hebben want het is toch al snel hun eigen schuld. Iets wat we overigens ook steeds meer in Nederland zien gebeuren.
Wat dat betreft is het omgaan met een pandemie, of het nou covid-19 is of de mazelen, dan ook beter te regelen in een democratie dan in een meritocratie. Democraten houden immers rekening met minderheden zoals kwetsbare groepen (de anderen). Echte democraten weten ook dat je voor het bestrijden van een pandemie de medewerking van iedereen nodig hebt.
Terugkomend op ‘Eigen belang eerst’: Wat zal je nou aandacht besteden aan mensen die niet belangrijk zijn voor jou? Wanneer je tot het establishment wilt behoren -omdat daar bij horen het meeste oplevert- maar het establishment jou niet opneemt en wellicht zelfs niet accepteert dan ontstaat er frustratie. Zeker wanneer je nog gelooft in meritocratie ook. Frustratie geeft onrust in je brein en dát wil je niet.
Je brein zou dan zo maar op zoek kunnen gaan naar meer stabiliteit en minder naar de waarheid. Gewoon omdat het beter voelt. Wanneer je daardoor steeds minder belang hecht aan de waarheid, vanwege dat betere gevoel, dan ben je knap vatbaar voor ‘meningen’. ‘Meningen’ van jezelf en van diegenen die jou wel accepteren en jou er bij laten horen. Wellicht zelfs meningen van een Trump, anti vaxxers, covid-19 ontkenners en wie al niet meer.
Zo beschouwd zou je kunnen denken dat het de eigen schuld is van de VS dat ze nu opgezadeld zijn met een Trump (in welke positie dan ook).
Wellicht is het dan ook goed om eens na te denken waar wij nu mee opgezadeld zijn en wat ons allemaal niet bevalt. En wiens schuld dat is! Is dat überhaupt iemands schuld of is het de schuld van het systeem? Hebben wij sinds de jaren zestig de maatschappij verkeerd vorm gegeven? Merken we dat nu pas echt?
Vragen dus. Veel vragen. En wat mij betreft één zekerheid: ‘Eigen belang eerst’ kent meer en ernstigere risico’s dan we ons realiseren. Dat lijkt ook te gelden voor een meritocratie.
Rob Franse, 6 november 2020