Geef zelf het voorbeeld, doe het voor, laat het zien, maak het mogelijk of juist onmogelijk, maar stop met het beargumenteren waarom iets niet kan, niet mag, zou moeten of anders zou moeten.
In veel situaties heeft het geen zin en werkt het zelfs averechts. De reden daarvoor is bijzonder simpel: Een argument heeft alleen maar zin wanneer de ander wíl luisteren en kán luisteren. Kunnen luisteren is al verdraaid moeilijk maar wíllen luisteren is zo mogelijk nog veel lastiger.
We hebben de maatschappij bijzonder complex gemaakt. Dat betekent dat deze voor velen te moeilijk geworden is om te begrijpen (en voor diegenen die denken het wel te begrijpen geldt nog altijd dat er delen zijn die zij niet begrijpen). Daarnaast hebben we ons deel van de wereld zeer democratisch en egalitair gemaakt; wil je daaraan goed en volwaardig kunnen deelnemen dan vereist dat het ontwikkelen en bijhouden van veel (actuele)kennis wat een zeer moeilijke opgave is. Je zou je dan willen en/of moeten beperken tot die bronnen die geloofwaardig zijn; maar welke bronnen zijn dat nog?
Vervolgens menen velen van ons dat zijzelf als bron wel degelijk geloofwaardig zijn, net als die paar bronnen die ze om welke reden dan ook vertrouwen. Vaak gaat het hierbij helaas om wensdenken op basis van gewoontes en gevoelens die we ongemerkt achteraf pas verklaren om vervolgens te denken dat we het vooraf rationeel bedacht hebben. In de laatste decennia hebben we ons ontwikkeld tot wezens die steeds individualistischer zijn geworden en in het verlengde daarvan alles graag op onze eigen manier zien gebeuren en nog maar weinig accepteren van wat anderen doen of zeggen. We doen dat vaak af met ‘dat is ook maar een mening’.
Stel nou, dit alles wetende, dat er personen en partijen zijn die dit goed begrijpen en vervolgens tegen jou zeggen ’Ik snap wat je wil, vertrouw op mij, ik ga het voor jou regelen’. Dan hoef je ook niet meer naar al die rare argumenten te luisteren. Wel zo makkelijk en lekker op jouw manier!
Dat zal voor heel velen bijzonder verleidelijk zijn………..
Nu kun je beredeneren dat er een gemeen risico zit in het vertrouwen op zo’n partij of persoon. Het zou wel eens om korte termijnoplossingen kunnen gaan. Of om oplossingen die vooral voor de betreffende persoon goed zijn. Of tegelijkertijd heel slecht zijn voor andere personen of op andere gebieden.
Maar dat ‘beredeneren’ komt al weer dicht in de buurt van argumenteren en het luisteren naar argumenten.
Dus, aan de hele groep mensen met kennis, kunde en goede bedoelingen, een dubbele opdracht: Leer mensen waarom ze hoe moeten luisteren naar argumenten van wie en wat voor kennis en vaardigheden ze daarvoor zelf nodig hebben. Blijf goed en juist argumenteren maar overweeg daarbij dat er een zeer grote groep is die je met argumenten (nog) niet bereikt. Die groep zal je moeten faciliteren middels jouw eigen voorbeeldgedrag (wat soms best ver zal gaan) en het ingaan op (een deel) van hun wensen (wat soms niet verstandig is en/of veel geld kost). Het alternatief is dat deze groep anders blijft groeien en als ‘doelgroep’ steeds interessanter wordt voor demagogen, populisten en mensen met echt enge bedoelingen……..
Kortom: Predik slechts datgene wat jij zelf in praktijk laat zien. Predik jij voor windmolens in de buurt van woningen? Alleen geloofwaardig als jij daar zelf ook woont. Verbiedt jij jouw kinderen hun mobieltje tijdens het eten? Alleen geloofwaardig als jij dat zelf ook niet doet. Ben jij voor een opvangcentrum voor wie dan ook? Alleen wanneer het ook naast jouw eigen woning komt. Ben je voor een eerlijkere verdeling van inkomen en vermogen? Alleen wanneer jij jouw eigen inkomen en vermogen ………. Oei, zo moeilijk is het dus. Ja, ook voor mij.
Rob Franse, 4 juli 2019