Je zou denken dat we steeds individualistischer worden. Steeds meer datgene gaan doen wat precies bij ons past. Het aanbod op ieder gebied wordt groter en diverser. We krijgen op precies onze maat gesneden boodschappen en berichten. Nog eventjes en er zijn net zo veel politieke partijen als dat er meningen zijn. Ieder kind krijgt in de klas precies dat soort aandacht en behandeling zoals de ouders van dat kind nodig vinden. Ieder heeft zijn of haar eigen playlist.
Maar wat schetst mijn verbazing? In schoolklassen zie je bijna complete uniformiteit! Nergens meer subculturen als alto’s, skinheads of skaters. Op de woningmarkt lijkt het wel alsof iedereen in het centrum van Amsterdam of Utrecht wil wonen. Op vakantie wil iedereen naar Venetië, Barcelona of Amsterdam. Alle Afrikanen willen naar Europa. Alle Mexicanen willen naar de VS. Iedereen wil hetzelfde concert bezoeken. Grote merken en ketens winnen nog steeds terrein, stomweg omdat wij er allemaal kopen.
Heeft de verwachtte vrijheid door mobiel internet en globalisering soms vooral geleid tot ‘allemaal hetzelfde willen’? Of is het niet zozeer ‘willen’ maar vooral proberen ‘mee te doen’? Gecombineerd met jaloezie en fear of missing out? Zijn we dan toch meer kuddedieren dan gedacht?
En de vervolgstap: Ontstaan er vervolgens nieuwe kuddes? En langs welke lijnen?
Antwoorden heb ik niet. Wat ik wel weet is dat het de mens niet gegeven is om te kunnen kiezen uit een zeer groot aanbod. We vinden het veel makkelijker om te kiezen tussen 2 of 3 zaken dan tussen 20 verschillende zaken. Het voelt veel veiliger (en vaak prettiger) om mee te doen dan om afwijkend te zijn. En, misschien wel de belangrijkste, we kunnen zeer gelukkig zijn met onze maaltijd totdat we zien dat anderen iets veel lekkerders eten ….
Zo door denkend zou je kunnen zeggen dat we maar 2 echte ongelukkigmakers hebben: Het wereldwijde internet en alle gezamenlijke luchtvloten dezer wereld. Ze geven ons het idee dat we ons individueel kunnen ontplooien en precies datgene kunnen doen wat we willen. De facto geven ze ons zowel keuzestress als een confrontatie met veel zaken die onhaalbaar blijken te zijn.
Denk je een individuele keus gemaakt te hebben, sta je zomaar met de rest van de wereld vast in een grote menselijke file in Venetië, Amsterdam of Barcelona. Dan voel je je toch eenheidsworst. Jammer.
Of ik van eenheidsworst houd? Neen. Ik eet dus ook geen eenheidsworst. Ik hoor bij een misschien wel uitstervende subcultuur van Bourgondische levensgenieters die graag op een rustige plek een sigaar savoureren in goed gezelschap van mensen met andere inzichten dan de mijne. Bij voorkeur op een plek die goed bereikbaar en bij de meesten onbekend is. Lekker even weg van internet en zonder het geluid van vliegtuigen.
Rob Franse, 27 maart 2019