De ratio als laatste redmiddel!

Als redmiddel voor wat? Nou, voor de extreme mate waarin jij en ik beïnvloedbaar zijn én inmiddels dagelijks zéér beïnvloed worden zónder het in de gaten te hebben.

Konden we onszelf zo’n 10 jaar geleden nog enigszins te weer stellen tegen alle mogelijke beïnvloeding, vandaag de dag is dat bijna onmogelijk. Waarom is dat onmogelijk? Door de gecombineerde ontwikkelingen op het gebied van de neurowetenschappen, de psychologie, big-data en zeer geavanceerde data analyse. Dat was tot daar aan toe geweest, ware het niet dat wij allen zeer vrijgevig zijn geweest met het (ongemerkt) verstrekken van onze eigen gegevens en ons eigen gedrag via met name Facebook en Google.

Waar spelen deze bedrijven op in? Op ons onbewustzijn en op ons onderbewustzijn in de wetenschap dat de meeste beslissingen daar, en niet in ons béwustzijn, worden genomen. Ingespeeld wordt er op ons gedrag en daarmee ook op ons voorspelbare gedrag wat in hoge mate beïnvloed wordt door angst, hebzucht en gemak. Tsja, dat stemt zorgelijk.

Maar het wordt natuurlijk pas echt zorgelijk wanneer deze wetenschap gebruikt wordt om ons bijvoorbeeld te laten stemmen op personen en partijen waarvan onze ratio zou zeggen “niet doen!”. Althans, wanneer die ratio enigszins ontwikkeld is en gebruikt wordt. En dan nog kan die ratio het amper winnen van ons onbewustzijn (dat is de kwaadste van het stel, juist omdat het onbewust is). Die ratio is vervolgens zo ver weg te drukken dat we onze keuze nog goed praten ook! Prachtige (nou ja) voorbeelden zijn natuurlijk de Brexit en Trump. We gingen met een gerust hart slapen en werden vol ongeloof wakker.

Moet je dan maar niet meer naar bepaalde zaken, mediakanalen etc. kijken en luisteren? Nou, dat zou verdraaid veel helpen. Wat ook zou helpen is je minder eenzijdig informeren. Beide zouden al enigszins een overwinning van de ratio zijn. Wat natuurlijk pas echt helpt is wanneer je die ratio ook echt gaat ontwikkelen en gaat gebruiken om je te verdiepen. Weten jullie wie dat al propageerden? Gandhi en Mandela. Jazeker. Zij riepen al op om hun ‘onderdrukkers’ te leren begrijpen. En terecht.

De onderdrukkers van nu zijn echter zo slim dat ze de eerder genoemde heel slimme beïnvloedingssystemen inzetten. Op wie zetten ze dat in? Vooral op diegenen die daar het gevoeligste voor zijn. Hoe zetten ze dat in? Bijna uitsluitend via social media. Hoe kun jij voorkomen beïnvloed te worden? Door je ratio zo te ontwikkelen dat je ook op andere manieren geïnformeerd wordt en er de voordelen van leert zien.

Je kunt de verslaving aan je onbewustzijn (gevoel, boosheid, angst, gemak, er bij horen etc.) goed vergelijken met iedere andere verslaving zoals roken, drinken, suiker, drugs, te veel eten etc. Het begint onschuldig en het voelt goed. Lekker op je gevoel. Een beetje is vaak niet zo erg, maar (te) veel zorgt voor veel ellende. Schermpjes én hetgeen je daarop tevoorschijn tovert voelen ook vaak goed. Voor zo lang als het duurt…… In al deze gevallen, dus ook bij de ongemerkte schermpjes beïnvloeding, is het de ratio –geholpen door de ratio’s van anderen- die erger voorkomt. Maar ja, dat kost best wel wat moeite en geeft niet onmiddellijk een goed gevoel………..

Moet je je nu schuldig of slap voelen? Nee hoor: De mens is zeer complex en heeft vele zwakke punten. Sinds kort zijn er partijen die daar maximaal gebruik van maken. Die zijn gewoon wat verder in deze recente ontwikkelingen dan jij. Maar nu ik het jou verteld heb zou je kunnen overwegen om ……..

En eigenlijk is je verdiepen -de ratio dus- best wel leuk ook. Iedereen heeft wel zaken die hij of zij interessant genoeg vindt om zich in te verdiepen. Helaas zijn dat meestal niet de zaken die door school, je werkgever en de politiek worden aangedragen….. Maar daarover een andere keer.

Rob Franse, 13 september 2017

3 gedachten over “De ratio als laatste redmiddel!”

  1. Ik denk dat we met een driedubbel probleem zitten: enerzijds wordt grootscheeps ingespeeld op onze niet-rationele componenten, anderzijds worden onderwijzers enz getriggerd om denken/ratio vooral niet te ontwikkelen. Als we dan ook nog massaal kiezen voor fun is de cocktail wel zo’n beetje compleet.
    Maar ach: dat schrijf je allemaal eigenlijk ook. Ik wou weer ff origineel proberen te zijn

  2. Mmm,ik probeer juist de kinderen in de klas wel te laten nadenken. Ze mogen niet zomaar iets zeggen of een opmerking maken.
    We doen veel stellingen,waarom wel en waarom niet.
    Ook een klas is een democratie.

Laat een antwoord achter aan evert starink Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *