Maand: mei 2017

Ergens hoog in ivoren torens huizen ministers, parlementariërs en een deel van de hogere ambtenaren. Zij maken regels, vaak vastgelegd in wetten. Geen enkele wet is altijd en voor iedereen goed. Soms zijn wetten gewoon slecht en onwerkbaar. Het gebeurt. Waar mensen werken maken mensen fouten.

Echter! Zodra wetten én de uitvoering daarvan de menselijke waarden aantasten –zoals de Wet werk en zekerheid, de WW en de IOAW-, dan…… Ja, wat dan…. Je zult maar ambtenaar zijn, medewerker bij het UWV of bij de gemeentelijke sociale dienst en dag in dag uit zien hoe vele regels averechts werken. Mensen aantasten in hun menswaardigheid. En daarmee ook jou aantasten!! Toch moet je die regels uitvoeren. Je hebt geen keus. Je kunt moeilijk de regels naar eigen bevinding aanpassen. Protesteren bij je baas? Een baas die niet door zijn of haar baas afgerekend wordt op protesten maar wel op excellente uitvoering van de regels? Leemlagen vol met regels?

Wie zijn er allemaal slachtoffer van verkeerde regels? Afgezien van de uitvoerende instanties? Wel, de getroffen burger natuurlijk inclusief diens directe omgeving. En de maatschappij als geheel uiteindelijk. Hoe stel je je als maatschappij en als individu teweer wanneer de wetten en regels eenmaal ingevoerd zijn? En verkeerd uitpakken?

Ik zie maar 3 mogelijkheden. De eerste is slim omgaan met die regels. Er waar mogelijk omheen lopen. Misschien zelfs…….. nou, dat vul je zelf maar in. De tweede is initiatief nemen. Met kleine voorstelletjes komen. Proberen door alle leemlagen, regels en functieniveaus heen te komen middels een pilotprojectje. Een verdraaid lange en moeizame weg. De derde is het groot inzetten van verontwaardiging via media zoals Radar; en dat blijven doen.

Afgelopen maandag de 22e Radar gezien? Over werkloze vijftigplussers? Wist je dat een werkloze zestiger maar 3% kans heeft op werk? Wist je dat de echte werkeloosheid dichter bij de 1,5 miljoen ligt dan bij de 0,5 miljoen? (Wanneer je 1 uur per week werkt dan wordt je niet als werkloze gezien namelijk …..). Dat de problematiek werkeloosheid van vijftigplussers geen individueel probleem maar een groot maatschappelijk probleem is? Maar dat de individuele werkloze behandelt wordt als iemand die zelf compleet schuldig is aan diens situatie? En dat volgens de wet? En vervolgens de meest idiote en mensonwaardige verplichtingen opgelegd krijgt?

De wereld voor een werkloze vijftigplusser is bizar. Met dank aan de regels en wetten die stomweg niet passen bij de huidige arbeidsmarkt. Voor de ene persoon pakt het natuurlijk slechter uit dan voor de ander, maar toch. Nogmaals, kijk naar de voorbeelden in de Radar uitzending (maandag de 29e volgt deel 2). Volgens wie is die wereld bizar? Inderdaad, volgens mij. Maar ik voel me zeer gesteund door Radar en mensen als Annemarie van Gaal en Rutger Bregman.

Werkloos zijn is vervelend genoeg. Werkloos en oud is meer dan vervelend. Maar dan ook nog eens door de overheid zonder menselijke waarden behandeld worden is al te bar. Het is een schande! En het is een acute schande die vraagt om directe acties…… Maar helaas ……..

En om de zaken in perspectief te plaatsen: Voor deze leeftijdsgroep leek 10 jaar geleden geen vuiltje aan de lucht. Zeker niet als je bij een bank, verzekeraar of grote detaillist werkte. Je hebt tientallen jaren meegemaakt hoe ouderen gebruik konden maken van de WAO, de VUT, afvloeiingsregelingen, afkoopsommen stamrechten en hoge rentes. Nu ben jij aan de beurt. De mogelijkheden zijn uiterst beperkt. Werk is er wel maar niet voor jou en jouw leeftijdsgroep.

Is dat zielig? Neen, het is domme pech in 90% van de situaties. Maar om dan mensonwaardig behandeld te worden alsof het allemaal jouw eigen schuld is?

Dames en heren in jullie ivoren torens, het gaat allemaal om mensen, niet om regels. Denk daar maar eens over na voordat je gaat slapen.

Rob Franse, 24 mei 2017

En daar zijn heel veel goede redenen voor. Maar eerst een voorbeeld over ene Dirk. Dirk is voetballer van beroep. Een paar jaar geleden stopte hij als international en afgelopen week stopte hij helemaal. De laatste jaren werd hij bij verschillende clubs al wat vaker op de bank gehouden en het laatste jaar gebeurde dat steeds vaker. Gelukkig was Dirk wel zo verstandig om bij clubs te spelen waar hij paste in het systeem. Een mens functioneert nu eenmaal slechts dan, wanneer het merendeel van zijn activiteiten op de automatische piloot kunnen; anders wordt hij letterlijk gek. Dirk is pas 36 maar zijn tijd zit er, als voetballer, op.

Laten we Dirk eens vergelijken met Piet die voor de klas staat. Groep 7 van het basisonderwijs. Piet is 61, precies 25 jaar ouder dan Dirk en móet nog 6,5 jaar; Piet bedrijft net als Dirk topsport. Dagelijks wordt hij beoordeeld door zijn leerlingen, diens ouders (…..) de directie, het bestuur, zijn teamgenoten en de inspectie. Piet is nog nooit op de bank gehouden; en dat gaat niet gebeuren ook. Er is helemaal geen mogelijkheid om hem zo af en toe rust te geven. Er zijn geen invallers. En tot overmaat van ramp verandert alles om hem heen steeds weer. Niet omdat hij dat bedacht heeft omdat het “beter” is, maar omdat het moet………. Soms vraagt hij zich af of hij het dan zo slecht deed. En wat die veranderingen voor verbeteringen laten zien. Hij kan zich zelfs voorstellen dat deze veranderingen voor jonge mensen prima zijn, maar voor hem, met bijna 40 jaar ingeslepen gewoontes die hem zekerheid en vertrouwen geven, lijkt het niet de beste weg……… En daarmee ook niet voor zijn leerlingen.

Piet had het er over met zijn broer Karel die tandarts is en inmiddels 58 jaar oud. Karel heeft z’n zaakjes lekker op orde. De patiënten blijven uiterst tevreden. Karel houdt de veranderingen in zijn vak goed bij, maar gaat niet overal meer in mee. “Weet je, zegt Karel, ik heb in al die jaren zoveel handigheid opgebouwd met deze manier van werken dat de vernieuwingen voor mij en mijn patiënten geen toegevoegde waarde hebben”. Daar zou Karel best wel eens gelijk in kunnen hebben. Nog sterker: Misschien kan Karel wel dingen die zijn jonge collega’s nooit meer onder de knie zullen krijgen.

Moet leeftijdsdiscriminatie? Of mag het? En wie mag dat dan? Jijzelf? Of jouw leidinggevende? Of een pensioenfonds? Een overheid misschien? Voor mij is het uiterst merkwaardig dat je aan een dertiger hetzelfde vraagt als aan een zestiger. Ik ben 30 geweest. En ben nu 30 jaar ouder. Er is een aantal zaken waarin ik nu beter ben dan toen. Maar er zijn ook zaken waarin ik veel slechter ben geworden. Een beetje zoals de voetballer Dirk al op z’n 36e meemaakt.

Ik denk dat gemiddeld (!!!) genomen de 55-jarige leeftijd een kantelpunt is in een werkzaam leven. Je kunt nog heel veel, mits (!) je zelf enige sturing kunt geven aan je dagindeling. Mits je niet al je gewoontes overboord hoeft te gooien (het gaat dus niet om geen nieuwe dingen kunnen leren, maar om het tempo waarop en vooral om het “wegdoen” van gewoontes). Mits je op fysiek gebied geen competitie aan hoeft met een dertiger. Mits jouw leidinggevende begrijpt hoe hij een 55-plusser wel en niet kan gebruiken (ik was leidinggevende rond m’n 40e en dat kon ik dus niet!).

Rekenkundig moet een pensioenleeftijd ongetwijfeld op 67-plus liggen. Maar in praktijk voor de betreffende persoon en organisatie? En is het dan op die vastgestelde leeftijd in één keer van 100% werk op tempo naar 100% pensioen? Het klinkt mij vreemd in de oren.

Hoe ging dat vroeger in boerenbedrijven? Je was altijd (!) nodig. Maar aangepast. Hoe gaat dat in families? Je doet altijd mee. Maar aangepast. En wie bepaalt die aanpassing??? Als het goed is de praktijk. Wanneer we dat niet goed kunnen dan zijn er regels en verwachtingen. Met alle ellendige gevolgen van dien.

Misschien is dat wel onze grote uitdaging: Ons aanpassen aan de praktijk en aan onszelf. Het vermogen om jezelf qua leeftijd te discrimineren. Hopend op begrip én mogelijkheden om je aan te passen naar jóuw vermogens. Dat geldt voor oud én (!) jong.

Denk daar maar eens over na. Dat ga ik ook weer eens doen. Ik geloof dat ik veel waarde kan hebben voor deze maatschappij. Maar als hard hollende superenergie leverende zich moeiteloos aanpassende en dik geld verdienende werknemer voor de baas? Das war einmal!

Rob Franse, 18 mei 2017